Μέρες Μαγιού μου μίσεψες….

Αν είχα λίγο χρόνο, ίσως και νάψαχνα τα χαρτιά μου και θα ξετρύπωνα ένα κομμάτι πούχα γράψει «εκ βαθέων» για την Πρωτομαγιά, γύρω στο 1999, τότε που όλα, αφελώς, φάνταζαν αθώα στα μάτια μου. Δεν είχε τίποτα το επαναστατικό το κείμενο. Στο κάτω κάτω επαναστάτες του γλυκού νερού είμαστε οι περισσότεροι , που πότε πότε ξορκίζουμε το βολεμένο εαυτό μας και ξεφεύγουμε απ τη συνηθισμένη ρότα, αστείες συνήθως καλικαζτούρες λες σε εφηβικά λευκώματα. Έκτοτε, δηλαδή από το ’99 που ¨»αξιώθηκα» (!) εκείνο το κείμενο έχουν περάσει χρόνοι πολλοί και το μυαλό ξεκούτιανε ή μάλλον έγινε μια ορθολογική μηχανή με αρχή , μέση, τέλος και κυρίως με τομές, πολλές τομές. Κι έτσι, χωρίς την ασπίδα τρυφερότητας μιας παρελθούσης δουλειάς δεν ήθελα να βγω ανυπεράσπιστη ανήμερα Πρωτομαγιά να πω κάτι χλιαρό, άχρωμο, ψεύτικο, προδοτικό. Κι έπειτα, πώς να κρυφτώ από τα μάτια των φίλων ; Ακόμη κι αν κάποιος μου βάλει το μαχαίρι στο λαιμό θα του πω ότι σήμερα η Πρωτομαγιά είναι μια ακόμη μέρα αργίας και δεν έχει παρά τις μνήμες μιας απεργίας, παρ ότι χύθηκε αίμα για να ζούμε εμείς δανεικές ζωές.

Γι αυτό και διάλεξα – χωρίς την άδεια του – ένα παλιότερο κείμενο του αγαπημένου μου δασκάλου Αντώνη Καρκαγιάννη. Εκείνος μπορεί ακόμη και μιλάει τη γλώσσα της πειθούς.

ριτς

H Πρωτομαγιά ξεκίνησε από το Σικάγο και καθιερώθηκε σε ολόκληρο τον κόσμο, σαν ημέρα αγωνιστικών εργατικών διεκδικήσεων. Συμβόλιζε την αντιπαράθεση, τη βίαιη αντιπαράθεση κεφαλαίου και εργασίας, μεταξύ καπιταλισμού και εργατικής τάξης. Kαι επειδή ολόκληρη
η κοινωνία και μαζί της η κοινωνική «τάξη» συνεχώς και περισσότερο συστοιχιζόταν γύρω από τον καπιταλισμό, για μισό και πλέον αιώνα, η Πρωτομαγιά αντιμετωπίσθηκαν σαν αντικοινωνική ημέρα, που αμφισβητεί το καθεστώς και την τάξη του. Σε όλες τις χώρες του καπιταλιστικού κόσμου οι πρωτομαγιάτικες συγκεντρώσεις ήσαν ογκώδεις, μαχητικές και σημειώνονταν συγκρούσεις, πολύ συχνά αιματηρές. Στις χώρες του «υπαρκτού σοσιαλισμού» η ταξική πάλη καταργήθηκε εφάπαξ και διά νόμου και η Πρωτομαγιά γιορταζόταν με… στρατιωτικές παρελάσεις και διατεταγμένα συλλαλητήρια, που συμβόλιζαν τον θρίαμβο και την ισχύ του «σοσιαλισμού», ο οποίος από αμφισβήτηση και διεκδίκηση είχε καταντήσει καθεστώς.

Aυτά ως τα μέσα της δεκαετίας του ’50 ή του ’60. H τελευταία μεγάλη σύγκρουση ήταν το 1954, όπου συνελήφθησαν μερικές δεκάδες νεαρές εργάτριες και νεαροί εργάτες και… δημοκρατικότατα και άνευ οποιασδήποτε δικαστικής διαδικασίας εξορίσθηκαν στον Aγιο Eυστράτιο και παρέμειναν εκεί αρκετά χρόνια. Eτσι για να θυμόμαστε από πού έχουμε περάσει…Mετά τα πράγματα άλλαξαν. Παρά τις έμμονες προσπάθειες των κομμουνιστικών κομμάτων να διατηρήσουν τον πολεμικό χαρακτήρα της Πρωτομαγιάς, οι πρωτομαγιάτικες συγκεντρώσεις εξελίσσονταν, συνεχώς και περισσότερο, σε ειρηνικές διαδηλώσεις μέχρι που εκφυλίσθηκαν, από μαχητική απεργία, σε πρωτομαγιάτικη αργία! Oι εργάτες εγκαταλείπουν τους τόπους εργασίας και τις συγκρούσεις,
βγαίνουν από τις πόλεις και χαίρονται την άνοιξη στην εξοχή. Παρέμειναν μερικές δεκάδες ή και εκατοντάδες εργατών γύρω από γραφειοκρατικές συνδικαλιστικές ηγεσίες για να κρατήσουν τον τύπο και την αφυδατωμένη ιεροτελεστία των πρωτομαγιάτικων εκδηλώσεων, με αναχρονιστικό βερμπαλισμό και μηδαμινή ουσία. Mε αυτήν τη μορφή διατηρούνται οι πρωτομαγιάτικες συγκεντρώσεις έως σήμερα. Eίναι κάτι σαν «εθνική γιορτή» των εργατών.
Δεν ξέρω αν αυτό είναι εκφυλισμός ή αν αντανακλά βαθύτερες μεταβολές στους όρους και τις προϋποθέσεις του εργατικού κινήματος. H αλλαγή φαίνεται ότι άρχισε εκεί στα τέλη της δεκαετίας του ’80. O καπιταλισμός, με πρωτοπόρο τον αμερικανικό καπιταλισμό, άρχισε να ανακαλύπτει ότι η εργασία, εκτός από μισθωτή δουλεία, μπορεί να είναι και έμμισθη κατανάλωση των προϊόντων που παράγει. H μαζική παραγωγή έχει ανάγκη από μαζική κατανάλωση για να είναι μαζική. H μελετημένη και υπολογισμένη αύξηση των αποδοχών ή η χορήγηση άλλων απολαβών και διευκολύνσεων στους μισθωτούς, μέσω της κατανάλωσης, ξαναγυρίζει στα «αφεντικά».Πράγματι, τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρούμε ότι όσο μαζικότερη γίνεται η παραγωγή προϊόντων (και βλαβερών υποπροϊόντων), τόσο μαζική είναι και η κατανάλωσή τους.

Που σημαίνει ότι οι μισθωτοί, η συντριπτική πλειοψηφία της κοινωνίας, διαθέτουν την αντίστοιχη αγοραστική δύναμη. Ποτέ στην ιστορία η παραγωγή δεν είχε τόση κοινωνική ευρύτητα. H μεταβολή αυτή είναι μεγάλη και ουσιώδης και, τουλάχιστον στις αναπτυγμένες χώρες, ανατρέπει τις βασικές προϋποθέσεις του επαναστατικού εργατικού κινήματος. Eίναι η μεγάλη και τόσο αποτελεσματική επιχείρηση ενσωμάτωσης της εργασίας μέσα στο ίδιο σύστημα, το καπιταλιστικό, ώστε κάθε φορά που αποφασίζει να βγει έξω από αυτό και να αντιπαραταχθεί ως εχθρός του, να σκέφτεται ότι εκτός από τις αλυσίδες της μισθωτής δουλείας θα χάσει και τα αγαθά
της έμμισθης κατανάλωσης.
Αντώνης Καρκαγιάννης , Πρωτομαγιά του 2004
———————————————————–
Μέρες Μαγιού μου μίσεψες, μέρες Μαγιού σε χάνω
Ανοιξη γυιέ που αγάπαγες κι ανέβαινες επάνω
Στο λιακωτό και κοίταγες και δίχως να χορταίνεις
Αρμεγες με τα μάτια σου το φως της οικουμένης………

( Επιτάφιος, Ρίτσος, Μικης, 1959)

Αν το αντέχετε, γιατί όχι ; Μέρες Μαγιού γαρ…..

 Επετειος

'''even the weariest river winds somewhere safe to sea!

(Harnoncourt/VPO Mozart Sym No.40 1st Mov)

 Εφερα τη ζωη μου ως εδω
Στο σημαδι ετουτο που παλευει
Παντα κοντα στη θαλασσα
Νιατα στα βραχια επανω, στηθος

Με στηθος προς τον ανεμο
Που να πηγαινει ενας ανθρωπος
Που δεν ειναι αλλο απο ανθρωπος
Λογαριαζοντας με τις δροσιες τις πρασινες
Στιγμες του, με νερα τα οραματα
Της ακοης του, με φτερα τις τυψεις του
Α, Ζωη
Παιδιου που γινεται αντρας
Παντα κοντα στη θαλασσα οταν ο ηλιος
Τον μαθαινει ν'ανασαινει κατα κει που σβηνεται
Η σκια ενος γλαρου.

Εφερα τη ζωη μου ως εδω
Ασπρο μετρημα μελανο αθροισμα
Λιγα δεντρα και λιγα
Βρεμενα χαλικια
Δαχτυλα ελαφρα για να χαϊδεψουν ενα μετωπο
Ποιο μετωπο
Κλαψαν ολη τη νυχτα οι προσδοκιες και δεν ειναι πια
Κανεις δεν ειναι
Ν'ακουστει ενα βημα ελευθερο
Ν'ανατειλει μια φωνη ξεκουραστη
Στο μουραγιο οι πρυμνες να παφλασουν γραφοντας
Ονομα πιο γλαυκο μεσ'στον οριζοντα τους
Λιγα χρονια λιγα κυματα
Κωπηλασια ευαισθητη
Στους ορμους γυρω απ'την αγαπη

Εφερα τη ζωη μου ως εδω

Χαρακια πικρη στην αμμο που θα σβησει
-Οποιος ειδε δυο ματια ν'αγγιζουν τη σιωπη του
Κι εσμιξε τη λιακαδα τους κλεινοντας χιλιους κοσμους
Ασ θυμισει το αιμα του στους αλλους ηλιους
Πιο κοντα στο φως
Υπαρχει ενα χαμογελο που πληρωνει τη φλογα-
Μα εδω στο ανηξερο τοπιο που χανεται
Σε μια θαλασσα ανοιχτη κι ανελεη
Μαδα η επιτυχια
Στροβιλοι φτερων
Και στιγμων που δεθηκαν στο χωμα
Χωμα σκληρο κατω απο τ'ανυπομονα
Πελματα, χωμα καμωμενο για ιλιγγο
Ηφαιστειο νεκρο.

Εφερα τη ζωη μου ως εδω
Πετρα ταμενη στο υγρο στοιχειο
Πιο περα απ'τα νησια
Πιο χαμηλα απ'το κυμα
Γειτονια στις αγκυρες
- Οταν περναν καρινες σκιζοντας με παθος
Ενα καινουριο εμποδιο και το νικανε
Και μ'ολα τα δελφινια της αυγαζ'η ελπιδα
Κερδος του ηλιου σε μι'ανθρωπινη καρδια -
Τα διχτυα της αμφιβολιας τραβανε
Μια μορφη απο αλατι
Λαξεμενη με κοπο
Αδιαφορη ασπρη
Που γυρναει προς το πελαγος τα κενα των ματιων της
Στηριζοντας το απειρο.

ΕΛΥΤΗΣ, γαρ, μέρες Μαγιού, σε μια ΅Ελλάδα που προβάλει
ξεδιάντροπα τις αδυναμίες της, διαχέει
τις μυστικές μυρουδιές της και επαίρεται για τον
κακεντρεχή σνομπισμό της.
Ποιός ξέρει το γιατί ;
ριτς 

Μάριος Τόκας :ύστατος χαιρετισμός

Γύρισα κι έπεσα πάνω στο φευγιό του Μάριου Τόκα. Κι όταν φεύγει ένας τόσο νέος άνθρωπος,με τόσο άσχημο τρόπο, δεν έχεις δικαίωμα να αραδιάζεις τις δικές σου εντυπώσεις. Ενα τραγούδι αρκεί :

Κύπρος, Μιχάλης Βιολάρης

Η αγιογραφία της Ανάστασης

«Η εις Αδου Κάθοδος του Χριστού» («Η Ανάστασις»), λεπτομέρεια, νωπογραφία, 1315-1320. Κωνσταντινούπολη, Μονή της Χώρας (παρεκκλήσιο)

Ακόμη κι αν δεν πιστεύει κάποιος, αν είναι κενός θεολογικών μηνυμάτων, δεν είναι κακό να παραδεχτεί ότι αισθάνεται πάνω του το χάδι της θρησκευτικότητας των ημερών.Οτι μπαίνει στη μυστηριακή ατμόσφαιρα.

Η εις Αδου Κάθοδος

Γι’ αυτόν, για τη δική του στιγμιαία αναστολή της τρέχουσας ζωής.Γιατί η θρησκευτικότητα, όταν μάλιστα οδηγεί στην πίστη μπορεί να γίνει γιάτρισα της μεγάλης έγνοιας, του προνομιακού ανθρώπινου πόνου και του φόβου, όπως τον παρουσιάζει ο Μπλεζ Πασκάλ.Η θρησκευτικότητα μοιάζει με προξενήτρα ανάμεσα σε άνθρωπο και Θεό. Ενας θεός πούχει την εξυπνάδα να μην εμφανίζεται ως απόμακρο και αποξενωμένο όν, αλλά ως Πατέρας που παιδεύει τα παιδιά του, αλλα ποτέ δεν τα θανατώνει.Είναι αλήθεια πως για να φτάσει ο άνθρωπος σ’ αυτό το υπέρτατο σημείο επαφής με τον Θεό χρειάζεται προίκα ψυχής, δώρο μάλλον από τη γέννα.

Τούτες οι μέρες της Γιορτής που έπονται της μεγάλης χριστιανικής αλήθειας των Παθών του Χριστού και της Ανάστασης, της αυτοσυνειδησίας , της σχεδόν απόλυτης διαλεύκανσης του άκτιστου φωτός, λέγονται και γράφονται πολλά για την πίστη και την θρησκευτικότητα του ανθρώπου. Κορυφές του πνευματικού χώρου μιλούν με σεβασμό και εκλεπτυσμένη γνώση για το Θείο Δράμα, αναφέρονται στις μυητικές λειτουργίες που προϋπήρξαν του χριστιανισμού, αποτολμούν επιστροφή στον μεγάλο πνευματικό πρόγονο της ανθρωπότητας, τον Σαμάνα, στρέφονται προς τον Ορφέα , ο οποίος κατέβηκε στον Αδη για να αναζητήσει τη χαμένη ψυχή. Και όπως λέει ο Χρήστος Μαλεβίτσης, και ο Οδυσσέας κατέβηκε στον Αδη για να πάρει οδηγίες από τον Σαμάνα Τειρεσία.Διόλου τυχαίες αυτές οι διαδρομές.

Σπ. Βασιλείου Εις Άδου Κάθοδος (Αγ. Διονύσιος Αρεοπαγίτης, 1936-1939)

Σχετίζονται με την συνειδητοποίηση του ανθρώπου απέναντι στο θείο, τη σημασία του, τη διαχρονικότητα του, που από κάποια στιγμή και πέρα για μας τους Χριστιανούς έλαβε τη μορφή του Χριστού που έχει αναλάβει την ευθύνη της καθόδου στα χθόνια βασίλεια του Αδη (δηλαδή της υπαρξης του ανθρώπου) και να τα καταργήσει. Ναι, ξέρω, κάποιοι θα διαμαρτυρηθούν για την αφέλεια με την οποία παραθέτω την τελευταία πρόταση. Αλλά αυτά περίπου γράφουν οι Γραφές, κι αυτό είναι το πνεύμα των Ημερών. Το να αφεθούμε λίγο, το να αναζητήσουμε με θεολογικό και απεικονιστικό στην εικόνα τρόπο τη σημασία της ύπαρξης, δεν μας είναι δυσβάστακτο φορτίο. Ας το δούμε ως μια ανάπαυλα στις διαδρομές της ευδαιμονίας ή της παρούσης επιβιωτικής αγωνίας. Αναπαυλα με φόντο τη θρησκευτικότητα! Καθόλου κακή ιδέα….

Φώτης Κόντογλου Η Εις Άδου Κάθοδος (Παρεκ. οικογ. Ζαΐμη, Ρίο Πατρών 1952)

Ας αρχίσω λίγο ανάποδα γιατί απλά με βολεύει και θέλω να το πω. Αν αντιλαμβάνομαι σωστά, ο Χριστός έκανε πολλά για να απαλλάξει τη γυναίκα από τη διαρκή καταδίκη της.Αν ανατρέξουμε σε κεφάλαια των Ευαγγελίων θα βρούμε νύξεις και έμμεσες αναφορές για την ανάγκη αλλαγής της μονοδιάστατης κοινωνίας της εποχής. Η κορύφωση της αξιοσύνης της γυναίκας – εκτός από τη μάνα Παναγιά – θα μπορούσε να συνοψιστεί με το ότι η πρώτη αναγγελία της Αναστάσεως γίνεται σε γυναίκα. Η Μαγδαληνή, η «αλλη Μαρία», η Μαρία του Ιακώβου, η Σαλώμη….Οι γυναίκες ουσιαστικά ανήγγειλαν την Ανάσταση στον Κόσμο. Είναι η θηλυκή ψυχή αυτή που αντιλαμβάνεται άμεσα το γεγονός, ενώ η αρσενική έμμεσα, δια των «γραμμών».

Γι αυτό μου έκανε εντύπωση, όταν με αφορμή το σημερινό κείμενο χρειάστηκε να στραφώ λίγο προς την Αγιογραφία της Ανάστασης. Την επίκαιρη, αν και σταθερής αξίας, Αγιογραφία. Ναι, ομολογώ ότι αναρωτιέμαι ακόμη και τώρα, βλέποντας τις διαφορετικές εκδοχές της υπέροχης εικόνας «Η εις Αδου Κάθοδος» , βυζαντινή απεικόνιση της νίκης του Χριστού επί του Αδη.

Κ. Παρθένης Η Ανάστασις (1917) Ελαιογραφία σε μουσαμά, Εθν. Πινακοθήκη

Στην εκκλησία του Διονυσίου του Αρεοπαγίτη , στο Κολωνάκι,ο ζωγράφος Σπύρος Βασιλείου αναπαριστά το 1930 την «εις Αδου Κάθοδο» μέσα από πανσπερμία ρόδινου χρώματος.

Ο Χριστός ανασταίνει τον Αδάμ με το ένα χέρι, με το άλλο κρατάει το Σταυρό και σηκώνει την Ευα, η οποία δεν βρίσκεται δίπλα στον Αδάμ, αλλά στη συνήθη στάση της Δέησης , με καλυμμένα μάλιστα τα χέρια, όπως λέει η Μαρία Καραβία σε παλιό κείμενό της. Στην τοιχογραφία του Πρωτάτου στις Καρυές του Αγίου Ορους, ο Χριστός του κυρ Μανουήλ Πανσέληνου σηκώνει τον Αδάμ, ενώ κρατά το σταυρό του μαρτυρίου του, σύμβολο της υπέρτατης θυσίας. Έχει σηκώσει πρώτα την Εύα, η οποία δέεται προς Αυτόν να την λυτρώσει.Αντίθετα σε άλλη εκδοχή της «Εις Αδου Κάθοδο», ο Χριστός εγείρει με το δεξί του χέρι τον Αδαμ – σύμβολο του ανθρώπινου γένους – ενώ η Εύα ακολουθεί, όπως και δίκαιος Αβελ, ενώ ο Φώτης Κόντογλου παρουσιάζει το Χριστό να τραβάει ταυτοχρόνως τους δύο πρωτόπλαστους από τις σαρκοφάγους…..

Θεόφιλος Η Ανάσταση του Χριστού Εκκλησία Μακρυνίτσας

Να υποθέσω, κάνοντας χρήση της γυναικείας λογικής, ότι κάποιοι από τους αγιογράφους δεν αισθάνονταν άνετα να ανεβάσουν την Εύα στο ίδιο επίπεδο με τον Αδάμ, γι αυτό και επεέεξαν τον συμβολισμό του θεϊκού χεριού μόνο προς τον Αδάμ. Είναι αυτό που πολλές φορές συζητάμε ότι στην πορεία οι μαθητές του Χριστού και το κατεστημένο της Εκκλησίας απομόνωσαν ή διαστρέβλωσαν ή παρερμήνευσαν σκέψεις του Θεανθρώπου.

Η Ανάσταση και τα Πάθη του Χριστού , η μεγαλύτερη γιορτή στην Ελλάδα που συνδέθηκε και με την αναγέννηση του έθνους δεν απεικονίζεται εύκολα από Ελληνες ζωγράφους. Εξαίρεση ίσως αποτελεί «Η Ανάσταση» του Κωσταντίνου Παρθένη, ελαιογραφία σε μουσαμά, (1917-Εθνική Πινακοθήκη) είναι αποκαλυπτική της ικανότητας του Παρθένη να αποδίδει στους πίνακές του το αιθέριο και το πνευματικό. Το Σώμα του Χριστού είναι τυλιγμένο στο σάβανο, ένας συνδυασμός θερμών και ψυχρών χρωμάτων που ανταποκρίνονται στα χρώματα του υπόλοιπου χώρου. Με λίγα λόγια έχει τη σφραγίδα του αττικού φωτός, όπως μας πληροφορεί ο θεολόγος Παν. Ανδριόπουλος. Αλλά να μην ξεχάσω το λαϊκό ζωγράφο Θεόφιλο. (Κι έχω φίλους Μυτιληνιούς). Στην εκκλησία της Μακρυνίτσας θα δούμε την Θεοφίλεια Ανάσταση του Χριστού, απέριττη εικόνα , με τον Χριστό μετέωρο πάνω από τον τάφο, να ανεβαίνει προς τους Ουρανούς. Η γυνή; Α, ναι, παρούσα στην άκρη της εικόνας , με τη μορφή των μυροφόρων,γυναίκες έτοιμες να αλείψουν με μύρο τον νεκρό Ιησού.

Θα ήταν προκλητική παράλειψη να μην συμπεριλάβω σ’ αυτή τη γρήγορη και προφανώς επιφανειακή απεικόνιση, τη δουλειά του Ολλανδού ζωγράφου Ρέμπραντ. Σταύρωση, Ταφή, Ανάσταση. Το τρίπτυχο της συμμετοχής του ζωγράφου στο Θείο Δράμα και στην Αναγέννηση του κόσμου. Στην Πινακοθήκη του Μονάχου φυλάσσεται η ρεμπραντική Ανάσταση.Κι είναι η έκρηξη του φωτός το σημαντικό στοιχείο της δουλειάς. Εκρηξη που ξεχύνεται προς τα κάτω, φωτίζοντας απαλά τη μορφή του αναστημένου Χριστού, ενώ ταυτόχρονα κτυπά με βίαιες λάμψεις το σύμπλεγμα των στρατιωτών, αφήνοντας έκπληκτες τις Μαρίες.

Προ ημερών συνάντησα εντελώς τυχαία μια νέα γυναίκα ζωγράφο, την Τίνα Μάσχα. Και επίσης τυχαία μου μίλησε για τις δικές της αγιογραφίες. Για τη «συναλλαγή» της με τους ανθρώπους που έρχονται και της ζητούν να τους ζωγραφίσει εικόνες αγαπημένων Αγίων. Τον ενθουσιασμό τους και την κρυμμένη, πλην κοσμική εσωτερικότητά τους.Για το πώς επιλέγει να αγιογραφεί μικρές εκκλησίες που πολλές φορές βρίσκονται στην αυλή ή στον κήπο ενός σπιτιού, καταφύγιο της στιγμής για τη σπουδαία ανακούφιση που προσφέρει η επαφή με το Θείο. Κι έμεινα να παρακολουθώ τις κινήσεις των χεριών μιας νέας ζωγράφου, αλλά και το σεβασμό με τον οποίον χειριζόταν το λόγο. Δείγμα θρησκευτικότητας; Πίστης ίσως ; Τί σημασία έχει; Πάσχα σήμερα και ο Χριστός έχει αναληφθεί πια στους Ουρανούς. «Το Πέρασμα» είναι πια στη δική μας δικαιοδοσία.

Δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή 26-4-2008

Μέρες της γης και τ’ ουρανού

Η θλίψη, η ποίηση, η γιορτή, το ταξίδι, η παιδικότητα, η μουσική υπόκρουση

Καλες γιορτές σε όλους. Ενα μεγάλο ευχαριστώ. Ελπίζω πάντα σε επιστροφές

ριτς

Loreena McKennitt – Caravanserai

Ο πληθυντικός αριθμός.

Ο έρωτας
Όνομα ουσιαστικόν,
Πολύ ουσιαστικόν.
Ενικού αριθμού.
Γένους ούτε θηλυκού ούτε αρσενικού,
Γένους ανυπεράσπιστου.
Πληθυντικός αριθμός
Οι ανυπεράσπιστοι έρωτες.

Ο φόβος
Όνομα ουσιαστικόν.
Στην αρχη ενικός αριθμός
Και μετα πληθυντικός
Οι φόβοι
Οι φόβοι

Για όλα απο δω και πέρα

Η μνήμη
Κύριο όνομα των θλίψεων
Ενικού αριθμού
Μόνον ενικού αριθμού
Και άκλιτη
Η μνήμη,η μνήμη , η μνήμη

Η νύχτα
Όνομα ουσιαστικόν
Γένους θηλυκού
Ενικός αριθμός
Πληθυντικός αριθμός
Οι νύχτες
Οι νύχτες απο δω και πέρα.

Κική Δημουλά
Από την συλλογή «το λίγο του κόσμου»

H Κίνα, η χελώνα των εθνών, έγραφε ο Καζαντζάκης στο «Ταξιδεύοντας»

H Κίνα, η χελώνα των εθνών, έγραφε ο Καζαντζάκης στο «Ταξιδεύοντας». Περιέγραφε την άφιξή του

στο λιμάνι. Τα καΐκια με τις φαρδιές ανασηκωμένες πρύμνες, πράσινες, κόκκινες, με δράκους σκαλισμένους στην πλώρη και κίτρινα ανθρωπάκια να ανεβοκατεβαίνουν στα σχοινιά… Πίσω μακριά μάντευες, λέει, όλο το απέραντο σώμα της Κίνας. Τις ατέλειωτες λαμπερές πεδιάδες του Κουάν-Σι, του Σε-Τσουάν. Τα βουνά όλο κι ανέβαιναν σκαλωτά, σηκωνόταν το έδαφος της Κίνας και κορυφωνόταν στο μυστηριακό Θιβέτ, στα αιώνια χιονοσκέπαστα Ιμαλάια… Κι ανάμεσα, εκατομμύρια ψυχές: κούληδες, μανδαρίνοι, έμποροι, ψαράδες, χωριάτες. Άλλοι με κοτσίδες, άλλοι με ξυρισμένο κεφάλι. Αυτοκρατορία, δημοκρατία, κομμουνισμός; Χάος… Πανσπερμία. Ο κάθε Κινέζος έχει μέσα στο κίτρινο στήθος του πλήθος ψυχές. Βαρβαρότητα και ραφιναρισμένη παρακμή, γεροντικό ξεμώραμα και πρωτόγονη τραχύτητα, αθεΐα και μυστηριώδεις πολύπλοκες θρησκευτικές έγνοιες, απάθεια στωϊκή και ξαφνικά βρώμα αβάσταχτη δίπλα στο γιασεμί και το ρόδο…

Τότε ήταν ο Νίκος Καζαντζάκης ο λεξιμάγος ταξιδευτής. Χείμμαρος λόγου, μεταφοράς εικόνας και μετάδοσης σκέψης. Σήμερα είμαστε εμείς που παρακολουθούμε τις εξελίξεις στο Πεκίνο, την ωραιότερη πολιτεία με τα κυκλώπεια τείχη κι αναρωτιώμαστε, μα ποια είναι η Κίνα; Αν αποφασίσει κάποιος να μιλήσει για την Κίνα θα πρέπει να πληροί δύο προϋποθέσεις: ή να έχει ταξιδέψει πολλές φορές στη χώρα της δυναστείας των Μινγκ (η τελευταία δυναστεία εθνικότητας Χαν), του Μάο και του κομμουνιστικοποιημένου καπιταλισμού, ή να διαθέτει πολύ θράσος. Η Κίνα έχει ιστορική και γεωγραφική γιγαντοσύνη.

Κι όποιος από τους δημοσιογράφους του Διαδικτύου αναφέρεται στον θεϊκό κινέζικο δράκο, σύμβολο δύναμης, υπεροχής, γενναιότητας και τόλμης παίζει με τη φωτιά. Yπάρχουν βεβαίως οι ανταποκριτές των ΜΜΕ. Άνθρωποι που ξοδεύουν νιάτα, κέφια και κουράγια, κτυπώντας καθημερινά το σφυρί της πληροφορίας στο μαλακό υπογάστριο της κινεζικής εξουσίας. Προφανώς εκεί πρέπει να πονάει λίγο παραπάνω.
Φυσικά και μεροληπτούν οι ανταποκριτές. Mας μεταφέρουν τη δική τους υποκειμενική αλήθεια, αφού ούτως ή άλλως η αυτοκρατορική Κίνα έχει γίνει εξπέρ στη διγλωσσία.Η πρόσφατη μεγάλη κρίση στο Θιβέτ -συγκρίνεται μόνο με τα ανατριχιαστικά γεγονότα της πλατείας Τιεν Αν Μεν, το ’89- αποκαλύπτει το γεμάτο αιχμηρές γωνίες πρόσωπο της αυταρχικής Κίνας. Και εντοπίζει τα σοβαρά δημοκρατικά ελλείμματα. Το Πεκίνο, πολύβουο παλάτι με «χαρέμια», «μετάξια» και «μουσειακή αξία», αδυνατεί να κατανοήσει ότι ταυτόχρονα εντάσσεται στην παγκόσμια αγορά και ότι αυτή την ανέλιξη θα πρέπει να τη συνδυάσει με τη δημοκρατία. Ποια δημοκρατία, όμως; Το ερώτημα που ο λογικός άνθρωπος της Δύσης θα έθετε είναι «μα χρειάζεται η Κίνα το δημοκρατικό πολίτευμα, αφού τα καταφέρνει, αυθαδιάζοντας προς τον κομμουνισμό και τον καπιταλισμό;».
Στο γαλλικό πολιτικό περιοδικό «Νουβέλ Ομπσερβατέρ» η δημοσιογράφος Ούρσουλα Γκωτιέ δικαίως αναρωτιέται πού πήγε το μεταρρυθμιστικό πνεύμα της δεκαετίας του ’80; Η Κίνα είναι σήμερα σχιζοφρενική αυτοκρατορία. Ωθεί τους πολίτες της να είναι ενεργοί, να αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες και αρμοδιότητες, να καινοτομούν, να μαθαίνουν να τολμούν. Αλλά το Πεκίνο φοβάται μη γίνει «Μπλε» απέναντι σ’ αυτήν τη ζωτικότητα που το ίδιο ενθαρρύνει. Ενα μέρος της ανέλιξης της Κίνας οφείλεται στη ριψοκίνδυνη νοοτροπία την οποία οι Αγγλοσάξονες αποκαλούν επιχειρηματικότητα.

Αλλά από τη στιγμή που το παρελθόν αποσυντίθεται και νέες φιλοδοξίες κερδίζουν έδαφος, οι κόκκινοι μανδαρίνοι νιώθουν να απειλούνται. Και ναι μεν προτρέπουν τους Κινέζους να υλοποιήσουν τα ιδεώδη της αρμονίας και της κοινωνικής σταθερότητας, αλλά υπάρχει και ο ανυψωμένος δείκτης του χεριού: αυτός που υποκρύπτει καταστολή. Δισυπόστατη η Κίνα ζει την απόλυτη ελευθερία και παράλληλα αυθυποβάλλεται στον αυστηρό, τραυματικό έλεγχο της εξουσίας που δεν σταματάει να στέλνει ακαθόριστα μηνύματα στην κοινή γνώμη.

Οι συνέπειες της κινεζικής διγλωσσίας είναι μάλλον επίφοβες. Στις μεγάλες κινεζικές πόλεις η ευμάρεια, ο κυνισμός και η υπέρμετρη προστασία της ατομικότητας είναι καταστάσεις ορατές διά γυμνού οφθαλμού. Αλλά ορατή είναι και η ανασφάλεια του πολίτη. Οι Κινέζοι έχουν το εξής δίλημμα: δεν ξέρουν σε τι να υπολογίσουν. Πού να πατήσουν. Έφτασαν αισίως στο σημείο να πιστεύουν ότι μοναδική λύτρωση είναι το χρήμα – όσο το δυνατόν περισσότερο, όσο το δυνατόν πιο γρήγορα και να φυλάσσεται όσο το δυνατόν πιο μακριά. Στα νησιά Καϋμάν, π.χ. κανείς, από τον πλανόδιο πωλητή ως τον δισεκατομμυριούχο της λίστας Forbes, ούτε καν ο πρώτος γραμματέας του κόμματος στη Σαγκάη, κανείς δεν αισθάνεται προστατευμένος. Είναι η δαμόκλειος σπάθη που κρέμεται πάνω από τα κεφάλια τους και που εξηγεί ταυτόχρονα την τρελή ταχύτητα της ανάπτυξης και την επιδείνωση των καταχρηστικών πράξεων σε βάρος των αδύναμων πολιτών. Η μηχανή λογοκρισίας λειτουργεί ανάλογα με τα κέφια της, οι μέθοδοι καταστολής επίσης, το πολιτικό διακύβευμα γέρνει σταθερά προς όφελος των ισχυρών οικονομικών συμφερόντων. Τι πρωτοτυπία κι αυτή!

Ο Σι Τάο είναι δημοσιογράφος και συντάκτης (ήταν δηλαδή) οικονομικής εφημερίδας στη Σανγκσά. Οπως σημειώνει η ρεπόρτερ του «Νουβέλ Ομπσερβατέρ» έγραφε και ποιήματα, διατηρώντας συχνά επαφές με φίλους δημοκράτες εκτός Κίνας. Δημοσίευε άρθρα σε φόρουμ για τη δημοκρατία (Minzhu luntan) με αναφορές στην πάταξη του φοιτητικού κινήματος του ’89. Το 2004 δημοσίευσε πρόταση που έμελλε να τον διαγράψει από το κινεζικό προσκήνιο: ένα εμπιστευτικό έγγραφο είχε φτάσει στην εφημερίδα του και προέτρεπε τους δημοσιογραφους να μην τιμήσουν τα 15 χρόνια από την πλατεία Τιεν αν Μεν. Υπήρχε κίνδυνος κοινωνικής αποσταθεροποίησης. Ο Σι Τάο το ανέβασε στο Διαδίκτυο. Συνελήφθη, απολύθηκε, δικάστηκε και καταδικάστηκε σε δέκα χρόνια κάθειρξη τον Απρίλιο του 2005. Πολλά τα παραδείγματα, μικρός ο χώρος… αλλά πολλά και σπουδαία τα επιτεύγματα της Κίνας.

Να διευκρινίσουμε κάτι: Οι δυναστείες είχαν πάντα πολίτες δύο ή και τριών κατηγοριών… για να γίνεται σωστά το παιχνίδι. Η κρατική εξουσία καταφεύγει επιλεκτικά, στη βία. Οι άρχοντες διατηρούν τις μεθόδους της παλιάς κομμουνιστικής αρχής και τις αναμειγνύουν με την καπιταλιστική αλαζονεία. Η ισχύς του χρήματος που εγγυάται την εξουσία προτάσσεται. Είναι όμως άλλο πράγμα η δυναστευτική κεντρομόλος βούληση, λέει ο ιστορικός Γιάκομπ Μπούρκχαρτ, κι άλλο η κοινή συλλογιστική βούληση των εθνών, η οποία αντιλαμβάνεται διαφορετικά το θέμα της κρατικής συγκεντρωτικής εξουσίας.

Υπάρχει αντίλογος; Ναι. Η Κίνα γέννησε μια κοινωνία πολιτών που είναι υπεύθυνη, ορθά δομημένη, με συνοχή κι ένα είδος κομφουκιανής ηθικής. Παρά την τραγικότητα του Θιβέτ, οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν είναι όπως παλιά. Βρίσκεται στο όριο. Στο όριο μιας αποφασιστικής προόδου που καταφεύγει σε μη θεμιτά μέσα, που αγκαλιάζει δικτατορικά καθεστώτα (Σουδάν π.χ.) προκειμένου να εξασφαλίσει τη συνεχή ανάπτυξη, αλλά διαθέτει θαρραλέους καινοτόμους πολίτες που δεν τρέφουν αυταπάτες και ευελπιστούν ότι η αυριανή υπερδύναμη θα βρει εύσχημους τρόπους να συνδυάσει τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις με τη διατήρηση του κύρους της μονοδιάστατης πολιτικής εξουσίας. Οι ιδεαλιστές σκαπανείς έχουν όλο τον χρόνο να μελετήσουν ξανά την Ιστορία και τις ψηφίδες της…

Δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή 20-4-2008

Μας εκμαυλίζουν ; Απαντάμε με μουσική και τραγούδια, παρακαλώ

Ενα τραγούδι αφιερωμένο στον καλό μου φίλο Στράτο που αφηρημένη ξέχασα να συμπεριλάβω στην παρέα προχθές, τη συνοδεία ενός κειμένου, ολίγον άσχετου, αλλά μάλλον επίκαιρου πολύ. Ο άνθρωπος σε μια «έξυπνη» στιγμή μου, έβγαλε το Θεό και το Δαίμονα από μέσα του και τους εναπόθεσε στους ουρανούς. Θέσπισε νόμους, έκτισε εκκλησίες και έγινε ανεύθυνος στη μοίρα του, μοιράζοντας τις ευθύνες έξω από αυτόν. Μια σειρά τελετουργιών προδικάζουν την επιρροή του καλού ή του κακού. Κι έτσι αφέθηκε να τον καθοδηγεί η ανθρώπινη αδυναμία του κι όχι μια σμιλεμένη ανθρώπινη κρίση, Η πολιτεία, το κράτος, ευνοεί την εκπαίδευση εκείνη που δεν απελευθερώνει τον άνθρωπο, αλλά τον περιορίζει σε ειδικά πλαίσια, επωφελή για το «σύνολο» Κι η ανθρώπινη κρίση άρχισε να περιορίζεται στα καθ’ ημάς κι όχι στις δυνατότητες της ανθρώπινης φύσης μας. Πώς να αντιδράσουμε όταν η μεγάλη πλειοψηφία ζει την πλάνη πως εκπροσωπείται απο τους τυχοδιώκτες του τύπου και της πολιτικής και πως η θέληση της κυβερνά ; … Η εξουσία φθείρει, καταστρέφει τα ζωογόνα κύτταρα του ανθρώπου. Χρειάζεται ισχυρή παιδεία για να αντέξει κανείς την έννοια της εξουσίας και της επιτυχίας..…..(Θυμάται κανείς ποιός τόπε αυτό το ωραίο ; )

Κι ύστερα, ένα άλλο τραγούδι, σήμα κατατεθέν στο μπλογκ του Δημολόγου. Μου άρεσε και το υφάρπαξα . Γιατί μου άρεσε; Γιατί είναι ένα ποίημα αγάπης προς μια όμορφη γυναίκα, ολες τις γυναίκες, ανεξαρτήτως ομορφιάς, θα προσέθετα. Η εποχή μας είναι τόσο στεγνή, τόσο αποστεωμένη από την ανθρώπινη ευαισθησία. Κι αυτήν ,νομίζω, την αποθέσαμε αλλού. Στους ουρανούς, ίσως, με το θεό και τον Δαίμονα, Τι κρίμα !

«A love poem to the beautiful women who got away away written by an obscure poet, Antoine Pol, set to music and performed by the great Georges Brassens at a TV show aired May 31,1979 dedicated to the film actor Lino Ventura. Lino requested this song from Brassens, and he sings it in duet with Maxime LeForestier. Sadly, Antoine Pol died a week before meeting Brassens, which caused him great regret. Many thanks to philipchek of YouTube and of Paris for turning me on to this song, providing a line by line translation, background information and video selection.» George Brassens Les Passantes English subtitles

ριτς