Ο Αντι-Διαφωτισμός, Zeev Sternhell (εκδόσεις Πόλις)

Fr. Nietsche

Ο φιλόσοφος Φρειδερίκος Νίτσε, ναρκισσιστής, ιδιοσυγκρασιακός, υπερβολικός, ανευλαβής, ανεπιεικής, όπως τον αποκαλεί ο Στέφαν Τσβάιχ φαίνεται ότι επινόησε τον όρο «Αντι-Διαφωτισμός», εν έτει 1877, θέλοντας να περιγράψει τις ιδέες του Σοπενάουερ και του Βάγκνερ. Στο ογκώδες βιβλίο του με τον τίτλο «Ο Αντι-Διαφωτισμός» (εκδόσεις Πόλις), ο Ισραηλινός ιστορικός Zeev Sternhell παραπέμπει στον Νίτσε για να περιγράψει στη συνέχεια το πώς και γιατί δημιουργήθηκε στα τέλη του 18ου αιώνα ένα κίνημα που στράφηκε με μοναδικό πάθος εναντίον του ορθολογισμού και της οικουμενικότητας

Ο Ισραηλινός ιστορικός Zeev Sternherl

O Zeev Sternhell, Εβραίος γεννημένος στην Πολωνία, αλλά με γαλλική παιδεία, όπως μάλιστα μας θυμίζει στο βιογραφικό του -στο γαλλικό σχολείο ανακάλυψε τις αρχές της ελευθερίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του κοσμικού κράτους- μετανάστευσε στο Ισραήλ το 1951 και το 1981 εξελέγη καθηγητής στην έδρα πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ. Αρθρογράφος της ισραηλινής εφημερίδας «Χααρέτζ» συμμετέχει στο κίνημα «Ειρήνη Τώρα» και τάσσεται υπέρ της ίδρυσης παλαιστινιακού κράτους και υπέρ της επιστροφής του Ισραήλ στα σύνορα πριν από τον Πόλεμο των Εξι Ημερών.

Κατά τη διάρκεια των προηγούμενων αιώνων, ενδεχομένως δε και στις μέρες μας, ο Διαφωτισμός έχει προκαλέσει και προκαλεί μεγάλες, σχεδόν δυσανάλογες με το μέγεθός του αντιπαραθέσεις. Ισως γιατί ως κίνημα απότοκο της Αναγέννησης και του Ανθρωπισμού υποστηρίζει την ύπαρξη ενός ελεύθερου, αυτόνομου και ορθολογικού ατόμου που μπορεί να ζει μακράν των θρησκειών και της ανελευθερίας του πνεύματος. Κατά τον Sternhell, οι οπαδοί του Αντι-Διαφωτισμού πιστεύουν ότι ο ορθολογισμός είναι η ρίζα κάθε κακού: οδηγεί στον υλισμό, στην ανόσια ιδέα ότι ο άνθρωπος μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, θανατώνει τα ένστικτα και τη ζωτική ορμή και καταστρέφει τους δεσμούς με βάση τους οποίους συγκροτούνται οι εθνικές κοινότητες. Προάγγελος, θα μπορούσαμε να πούμε, της γέννησης στην Ευρώπη αυταρχικών και φασιστικών καθεστώτων.

Βολταίρος

Αν θεωρήσουμε ότι ο ευρωπαϊκός Διαφωτισμός αρχίζει τυπικά το 1689 με την «Επιστολή περί της ανεξιθρησκείας» του Τζον Λοκ, αποκτώντας γρήγορα οπαδούς στην Αγγλία (Νεύτων, Χιουμ), τη Γαλλία (Βολταίρος, Μοντεσκιέ, Καρτέσιος, Εγκυκλοπαιδιστές) ή τη Γερμανία (Καντ, Λέσιγκ, Βολφ), η εκστρατεία κατά του Διαφωτισμού θα πρέπει λογικά να τοποθετηθεί το καλοκαίρι του 1774. Την εποχή εκείνη ο νεαρός λουθηρανός πάστορας Γιόχαν Χέρντερ, προκειμένου να ορθώσει ανάχωμα στην επιρροή του γαλλικού Διαφωτισμού στη Γερμανία, συνέθεσε το δοκίμιο «Αλλη μια φιλοσοφία της ιστορίας», χαράσσοντας έτσι τις βασικές γραμμές μιας δεύτερης νεωτερικότητας. Ο Χέρντερ βάλλει εναντίον του Καρτέσιου που με τον ορθολογισμό του απελευθερώνει τις μαθηματικές και φυσικές επιστήμες από τη θεολογία, βάλλει κατά του Μοντεσκιέ, του Ρουσσώ και του Βολταίρου. Δέκα χρόνια μετά τη δημοσίευση του δοκιμίου του, ο Χέρντερ ξεκινάει τη μεγάλη διαμάχη του με τον Καντ, διαμάχη που σφραγίζει συμβολικά τη μεγάλη διαίρεση των δύο κλάδων της νεωτερικότητας: αυτής που λειτουργεί ως φορέας οικουμενικών αξιών και της εθνικιστικής νεωτερικότητας, όπου το άτομο καθορίζεται από τις εθνικές καταβολές του, την ιστορία, τη γλώσσα, την κουλτούρα του.

Samuel Hundington

Οπως προκύπτει μέσα από την ανάγνωση του βιβλίου του Zeev Sternhell, υπάρχουν δύο τρόποι για να κατανοήσει κανείς τη νεωτερικότητα: αυτός που αναζητεί την ατομική ευτυχία, την ελευθερία, την πρόοδο, την ανεκτικότητα, κι εκείνος που εξυμνεί τις πολιτιστικές ιδιαιτερότητες και τις αξίες της κοινότητας. Οι οπαδοί του Διαφωτισμού έχουν κοινό σκοπό την απελευθέρωση του ατόμου από τους καταναγκασμούς της ιστορίας και τα δεσμά της παράδοσης, ενώ οι εχθροί του -από τον Γ. Χέρντερ ώς τον Σ. Χάντιγκτον (φωτ.)- εξυμνούν την ιστορία, την κουλτούρα, τη γλώσσα και στρέφονται εναντίον της ιδέας της αυτονομίας του ατόμου, εναντίον της καθολικότητας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων

Α'Παγκόσμιος Πόλεμος

Καταλήγοντας ο Ισραηλινός συγγραφέας υπεραμύνεται της κουλτούρας του Διαφωτισμού, θυμίζοντας ότι ο άνθρωπος μπορεί να προχωρήσει προς τα εμπρός, χρησιμοποιώντας τον ορθό λόγο. Και λέει χαρακτηριστικά: «Δεν ήταν η πίστη σε μια οικουμενική αλήθεια εκείνη που προκάλεσε τις σφαγές του 20ού αιώνα. Οι σφαγές δεν οφείλονταν στην επιθυμία σύγκρουσης με το κατεστημένο, αλλά αντίθετα στην εισβολή του άλογου, στην κατάλυση της ιδέας της ενότητας του ανθρωπίνου γένους, στην απόλυτη πίστη της πολιτικής ισχύος να διαμορφώνει την κοινωνία…» Δύσκολο και συγχρόνως ενδιαφέρον βιβλίο.

Αν πέσει στα χέρια σας, μην διστάσετε να το διαβάσετε

Δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή 31-5-2009

ριτς

Advertisements

Ελληνοτουρκικές σχέσεις : Καλωσορίσατε στην έρημο του πραγματικού

Μπόνι και Κλάιντ again!

Η Μπόνι και ο Κλάιντ συγκαταλέγονται μεταξύ των πρώτων εγκληματιών διασημοτήτων της σύγχρονης εποχής. Η underground νοοτροπία τους, η ενασχόληση της Μπόνι με την ποίηση, η τάση του Κλάιντ να κινητοποιεί ρεπόρτερς και διαφημιστές – είναι γνωστή η επιστολή που έστειλαν στη Ford – η εμπλοκή αργότερα του Χόλιγουντ και των ιστορικών, αλλά και το ότι υπήρξαν προϊόντα της Μεγάλης Ύφεσης σε εποχές που οι άνθρωποι στις αμερικανικές πόλεις σχημάτιζαν ουρές για ένα πιάτο σούπα και λίγο ψωμί, τους τοποθέτησαν πάνω στην αιώρα του χρόνου. Αρκεί να μην σπάσει το σχοινί.

Ο άνθρωπος έχει ταλέντο να στήνει γύρω του μύθους. Η πραγματικότητα είναι κοπιαστική και χωρίς γούστο. Γι αυτό και αφήνεται στη γοητεία του μύθου. Τυχαίνει να είναι αυτοσχεδιαστικός και συχνά δικαιολογεί τα αδικαιολόγητα. Κι είναι αλήθεια ότι χρόνια τώρα, ειδικότερα μετά την ταινία του  αντισυμβατικού σκηνοθέτη Άρθουρ Πεν «Μπόνι και Κλάιντ», το 1967, ο μύθος της εξιδανίκευσης ενός ζευγαριού, εθισμένου στην εγκληματικότητα έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο. Ο ρομαντικός γκανγκστερισμός καταχειροκροτήθηκε, έγινε βιβλίο, αντικείμενο ιστορικής μελέτης, σινεμά, θέατρο, χάπενιγνκ. Δύο νέοι άνθρωποι, ηλικίας 23 και 24 ετών μετά το αιματηρό τους τέλος στη βόρεια Λουιζιάνα, τo 1934, εκτινάχτηκαν στην κορυφή της επικαιρότητας, όπου παραμένουν ως σήμερα. Ίσως γιατί το στυλ που έδρασαν ήταν έξω από τα τετριμμένα. Ίσως γιατί ήταν ο έρωτας που έσβησε νωρίς. Ίσως γιατί έμοιαζαν με επαναστάτες με αιτία. Ίσως τέλος γιατί ο θάνατος προήλθε από τα πυρά ανθρώπων της έννομης τάξης, γεγονός που και στις μέρες μας συσσωρεύει αρνητισμό.

Ο Γουώρεν Μπίτι και η Φαίη Νταναγουέη απέδωσαν εξαιρετικά τη σύντομη ιστορία του θρυλικού ζευγαριού και κατά έναν περίεργο τρόπο, η εικόνα τους υπερίσχυσε της εικόνας της Μπόνι και του Κλάιντ που παραμένουν εγκλωβισμένοι στην ασπρόμαυρη φωτογραφία, η οποία φυλάσσεται στο μουσείο τους, στο Γκίμπσλαντ στη Λουιζιάνα.Η μικροσκοπική Μπόνι Πάρκερ αγαπούσε την ποίηση και ζούσε με το όνειρο να γίνει κάποτε διάσημη. Τα κατάφερε και μάλιστα νωρίς. Στα 23 της έγινε διαχρονική διασημότητα. Μόνο που άλλοι έγραψαν στίχους γι αυτήν. Ο Κλάιντ Μπάροου ονειρευόταν να γίνει σημαντικός με ισχύ και επιρροή. Επέλεξε την ισχύ του όπλου. Στα 24 του έγινε θρύλος. Η Ιστορία τον ήθελε νεκρό, κι αυτόν και το κορίτσι του – γαζωμένα από τις σφαίρες κορμιά στην οδό 154, λίγα χιλιόμετρα μακριά από τη μικρή τους κοινότητα. Ο χρόνος που κύλησε έκτοτε  κατάφερε να μπλέξει το πραγματικό με το φανταστικό.

Στις 23 Μαΐου, ημέρα του αιματηρού φινάλε μιας αμφιλεγόμενης υπόθεσης, η μικρή επαρχιακή κοινότητα Γκίμπσλαντ κατακλύστηκε από λάτρεις του ζευγαριού που πλήρωσε με θεαματικό τρόπο την παραβατική συμπεριφορά του. Το προηγούμενο βράδυ, 22 Μαΐου, 150 ιστορικοί δείπνησαν σε εστιατόριο της λιλιπούτειας γενέτειρας, προσπαθώντας να απαντήσουν σε ανούσια ερωτήματα, όπως αν η Μπόνι ήταν έγκυος ή τί περιείχε το τελευταίο σάντουιτς που ο Κλάιντ έφαγε, λίγο πριν συναντηθεί με τη Μπόνι στο ύστατο σημείο. Έγινε όμως κουβέντα και για την κυκλοφορία το καλοκαίρι μιας νέας ταινίας που στοχεύει  στο διαχωρισμό των γεγονότων από το μύθο. Αλλά, προς τί η νέα ταίνια; Οπως λακωνικά δήλωσε ο Λ.Τζ.Χίντον, γιός του Τεντ Χίντον,   αναπληρωτής σερίφης του Ντάλας και μέλος της ομάδας που γάζωσε με 180 σφαίρες και τους δύο : «Ο Κλάιντ ήταν μέλος μιας συμμορίας. Η Μπόνι ήταν το κορίτσι του. Τόσο απλά».

Πρόσφατα, ο δημοσιογράφος Τζεφ Γκουίν εξέδωσε βιβλίο με τον τίτλο «Go Down Together».Προσπάθεια απομυθοποίησης του συνθήματος με το οποίο οι Μπόνι και Κλάιντ πέρασαν στην ιστορία: «Ληστεύουμε τράπεζες». Ο Γκουίν θέλει να αποδείξει ότι οι ληστείες τραπεζών δεν ήταν το φόρτε του Κλάιντ Μπάροου. Αντίθετα τα πήγαινε θαυμάσια στην κλοπή αμαξιών και καταστημάτων. Κι αν κάτι έχει στο νου του ο Γκουίν είναι να αποκαταστήσει στα μάτια της Αμερικής το ανθρώπινο στοιχείο του ζευγαριού και να τους πάρει μακριά από την υπερβολή του Χόλυγουντ.

Οι πραγματικοί Μπόνι και Κλάϊντ

ριτς

Δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή

Πολιτικοί : Πόσο πιο κάτω πια ;

Αντίλογοι

της Ρίτσας Μασούρα

Οι πολιτικοί εξακολουθούν να με εκπλήσσουν, ενώ δεν θάπρεπε. Σε γενικές γραμμές ο τρόπος που διαχειρίζονται τα πολιτικά πράγματα και οι μέθοδοι που χρησιμοποιούν για να παραμένουν στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας –  αξίζουν δεν αξίζουν – είναι γνωστός. Τετριμμένος, ξεπερασμένος και παλαιοκομματικός. Η προσκόλληση στους κομματικούς μηχανισμούς γίνεται έμμονη ιδέα, τρόπος ζωής. Σ’ αυτό συμβάλει βεβαίως η περιρρέουσα αρρωστημένη ατμόσφαιρα που του υπαγορεύει ότι έτσι τον θέλει ο Έλληνας ψηφοφόρος, του χεριού του, διεκπεραιωτή των μικρών του «θέλω», συμβιβαστικό προς την αντιπολίτευση και υποτακτικό προς τις μειοψηφίες. Αρκεί να μην διαταράσσονται οι υπάρχουσες ισορροπίες.

Παρ όλα αυτά εξεπλάγην όταν διάβασα σε ρεπορτάζ των εφημερίδων ότι οι επικεφαλής των ευρωψηφοδελτίων της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ αφήνουν ανοικτό το ενδεχόμενο να μεταβούν αρχικά στις Βρυξέλλες, να πουν μια θερμή, μεσογειακή καλημέρα στους νεοεκλεγέντες ευρωβουλευτές και στη συνέχεια να κατηφορίσουν στην Ελλάδα, όπου βεβαίως θα επικρατεί προεκλογικός πυρετός. Μου πήρε αρκετή ώρα να πιστέψω το ρεπορτάζ, δεδομένου ότι τόσο η κ.Γιαννάκου, όσο και ο κ. Παπακωνσταντίνου έχουν να επιδείξουν θετικά δείγματα γραφής και συν τοις άλλοις το πολιτικό τους μητρώο είναι καθαρό. Φαντάζομαι ότι θα προβούν σε διευκρινιστικές δηλώσεις, αν δεν το έχουν ήδη πράξει. Θα πουν ότι παρεξηγήθηκαν και ότι θα τιμήσουν την επιλογή των αρχηγών τους, προβάλλοντας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα ελληνικά συμφέροντα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ξύλινος λόγος.

Ωστόσο αυτή η «ήξεις αφίξεις» στάση τους , πέραν του ότι καταδεικνύει έλλειψη πολιτικού επαγγελματισμού, λειτουργεί ως τροχοπέδη στις επιλογές των ψηφοφόρων και αυξάνει την τάση αποχής. Με την αμφισημία των δηλώσεών τους, οι δύο πολιτικοί προσδίδουν στίγμα «ελαφρότητας» στο Ευρωκοινοβούλιο, αφήνοντας να εννοηθεί ότι ελάχιστα τους ενδιαφέρει να υπηρετήσουν έναν «απαξιωμένο» θεσμό. Βεβαίως οι συγκεκριμένοι πολιτικοί δεν είναι οι μόνοι που ενδεχομένως σκέπτονται με αυτό τον τρόπο. Έχουμε δείγματα γραφής παντού στην Ευρώπη, όπου για ορισμένους το ευρωκοινοβούλιο θεωρείται απλώς το πέρασμα σε ασφαλέστερους πολιτικούς θώκους ή τόπος πολιτικής εξορίας για κάποιους που έχουν ενοχλήσει την πολιτική αρχή της χώρας τους. Την περασμένη Κυριακή, πληροφορηθήκαμε ότι νέα πρόεδρος της Λιθουανίας εξελέγη η ως χθες παντελώς άγνωστη επίτροπος, αρμόδια για θέματα προϋπολογισμού, Ντάλια Γκριμπαουσκάιτε, ενώ όλοι γνωρίζουμε ότι η εντυπωσιακή Ρασίντα Ντατί, σύμβολο της πλουραλιστικής Γαλλίας και υπουργός Δικαιοσύνης «εξορίζεται» στην ευρωβουλή, ίσως γιατί υπερέβη τα εσκαμμένα της πολιτικής Σαρκοζί.

Άδικο, πραγματικά άδικο. Σήμερα το 60% των αποφάσεων και αύριο το 90% ( εφόσον εγκριθεί η Συνθήκη της Λισσαβόνας ) αποτελούν προϊόν συναπόφασης ευρωκοινοβουλίου και Συμβουλίου Υπουργών. Και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει ως σήμερα αντισταθεί αποτελεσματικά σε άκριτες αποφάσεις του Συμβουλίου Υπουργών, διατηρώντας με εξαιρετικά προσγειωμένο τρόπο το ρόλο του ως υπερασπιστή του κοινωνικού προσώπου της Ευρώπης.

Η πολιτική είναι δέσμευση. Προϋποθέτει διαδοχικές χαλιναγωγήσεις. Γι αυτό και οι πολιτικοί που θα ηγηθούν των ευρωψηφοδελτίων θα πρέπει να παραμείνουν στις θέσεις τους καθ όλη τη διάρκεια της θητείας τους, αποδεικνύοντας στους ψηφοφόρους ότι η δουλειά  τους στο Ευρωκοινοβούλιο είναι σημαντική και μας αφορά άμεσα.

ριτς

Δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή 21-5-2009

Για τους μεγαλους ελληνες

(κλικ εδώ, για όσους θέλουν να δουν και εικόνα)

Επειδή η βραδιά της Δευτέρας ήταν εντυπωσιακή και πραγματικά όμορφη, αναρτώ το σχόλιο της φίλης μου Μαριάννας Τζιαντζή, αντί οποιουδήποτε άλλου σχολίου

ριτς

Οι λίστες μιλούν για μας

Tης Μαριαννας Τζιαντζη

Ο όρος «compulsive ranker», που επινοήθηκε από τον Γκρέιλ Μάρκους, τον διάσημο δημοσιογράφο του μουσικού περιοδικού «Rolling Stone», δεν μεταφράζεται εύκολα στα ελληνικά, αλλά περιγράφει εύστοχα ένα παγκόσμιο φαινόμενο: την τάση της σύνταξης καταλόγων με ιεραρχημένες θέσεις. Οι λίστες, τα «top 10» ή τα «top 100», είναι ένα γνώριμο χαρακτηριστικό όχι μόνο της μουσικής βιομηχανίας, αλλά και πολλών δημόσιων συζητήσεων γύρω από τις προσωπικότητες που επηρέασαν την πορεία της ανθρωπότητας. Σε έγκριτες εφημερίδες και περιοδικά συναντάμε καταλόγους με τις «100 καλύτερες κινηματογραφικές ταινίες» ή τα «100 πιο σημαντικά μυθιστορήματα» όλων των εποχών ή τα «500 ωραιότερα τραγούδια» της παγκόσμιας δισκογραφίας. Οι εμπνευστές αυτών των καταλόγων, για τους οποίους ψηφίζει είτε το αναγνωστικό κοινό είτε ένα σώμα ειδικών, πάντα επισημαίνουν ότι κάθε κατάταξη αποκαλύπτει περισσότερα για την εποχή μας και λιγότερα για τους 10 ή τους 100 πρωτεύσαντες ή τον άγνωστο αριθμό των επιλαχόντων.

Οι «Μεγάλοι Ελληνες» του ΣΚΑΪ δεν είναι απλώς ένας κατάλογος με 100 προσωπικότητες από τις οποίες αναδείχτηκε ο «Ενας», αλλά κυρίως είναι μια τολμηρή πρωτοβουλία που ξεπερνά τα όρια του τηλεοπτικού «ιβέντ». Τολμηρή γιατί συντελείται σε μια εποχή μιντιακής λιτότητας, σε μια εποχή που αρκετά ιδιωτικά κανάλια προχωρούν σε περικοπές στο ελληνικό πρόγραμμά τους, που συρρικνώνουν ή καταργούν τις ενημερωτικές εκπομπές και προτιμούν τη φτηνή και εύκολη «ελληνοποίηση» ποικίλων ξένων ριάλιτι και σόου. Πολύ δύσκολα ένα μη κρατικό κανάλι θα αναλάμβανε το κόστος και το ρίσκο μιας τέτοιας κλίμακας παραγωγής που έχει άμεση σχέση με την Ιστορία, την πρόσφατη και την πιο μακρινή. Αν και η ιδέα αρχικά μπορεί να φαίνεται αντιεμπορική, το αποτέλεσμα δικαιώνει την επιλογή του ΣΚΑΪ, όχι μόνον ως προς τα νούμερα της ΑGB (βλ. σελ. 17), αλλά κυρίως επειδή δόθηκε η αφορμή να διεξαχθεί ένας διάλογος γύρω από τις προσωπικότητες και την Ιστορία – και τμήμα αυτού του διαλόγου ήταν το προχθεσινό «ντιμπέιτ». Ενα άλλο τμήμα του αναπτύχθηκε στο Διαδίκτυο, όπου και εδώ συναντάμε ενδιαφέρουσες απόψεις και ζωηρές διαφωνίες.

Η προχθεσινή βραδιά είχε έξυπνες, συγκινητικές, ουσιώδεις αλλά και κάποιες αμήχανες στιγμές που δεν οφείλονται σε αδεξιότητα των συντελεστών του ντιμπέιτ, αλλά στους κανόνες που θέτει το αρχικό κόνσεπτ του BBC. Π.χ., πώς να μετρήσει κανείς και να συγκρίνει την «ευσπλαχνία» στον Σωκράτη και τον Γ. Παπανικολάου ή την «ευφυΐα» στον Αριστοτέλη και τον Πλάτωνα; Πώς να συγκριθούν ως προς αυτά τα κριτήρια, καθώς και ως προς την «ανδρεία» και την «ηγεσία», άνθρωποι που διαμορφώθηκαν σε διαφορετικά περιβάλλοντα και έδρασαν σε διαφορετικές ιστορικές συνθήκες; Οπως επισημάνθηκε, οι Μεγάλοι της Ιστορίας δεν έχουν ανάγκη την επιβράβευση μέσω της ψήφου μας, όμως ψηφίζοντας ή ιεραρχώντας τους εκφράζουμε τις δικές μας ανάγκες και προσδοκίες, οι οποίες δεν έχουν λιγότερο ενδιαφέρον από τους «Μεγάλους» που επιλέγον

Ας το στηρίξουμε….

Από το μπλογκ της φίλης  μου Abttha

Αραβική λογοτεχνία του 20ου αιώνα

Η Κοσμητεία της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών
Το Τμήμα Τουρκικών Σπουδών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών
Η Ελληνική Επιστημονική Εταιρεία Σπουδών Μέσης Ανατολής
οργανώνουν ημερίδα αφιερωμένη στον
ποιητή Μαχμούντ Νταρουίς, το Ρίτσο της Παλαιστίνης
με θέμα:
Η ΑΡΑΒΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΤΟΥ 20ΟΥ ΑΙΩΝΑ

Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στις 25 Μαΐου, ημέρα Δευτέρα και ώρα 6.30 μμ
στο Μεγάλο Αμφιθέατρο (AULA) της Φιλοσοφικής Σχολής
(Πανεπιστημιούπολη Ζωγράφου)
σύμφωνα με το πρόγραμμα που ακολουθεί:

18.30΄ Χαιρετισμοί

Α. ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

Γιάχια Χάκι (1905-1990), η τέχνη της πατριδογνωσίας

Ομιλητής: Δρ Τάρεκ Ραντουάν, καθηγητής Πανεπιστημίου αλ-Άζχαρ, Μορφωτικός Ακόλουθος της Πρεσβείας της Αιγύπτου και Διευθυντής του Μορφωτικού Κέντρου της Πρεσβείας της Αιγύπτου στην Αθήνα

Για Από τη ζωή και το έργο του Γκαμάλ αλ-Γιτάνι (γεν 1945)

Ομιλήτρια: κα Ελένη Καπετανάκη, φιλόλογος-μεταφράστρια

Β. ΠΟΙΗΣΗ

Ο ποιητής Νουάιμα (1889-1998) και η αναζήτηση του είναι

Ομιλητής: κ. Ρόνι Μπου Σαμπά, φιλόλογος-μεταφραστής

Μαχμούντ Νταρουίς (1941-2008): «Ας έρθει ειρήνη στο φάντασμά μου»

Ομιλήτρια: κα Αγγελική Σιγούρου, ποιήτρια-μεταφράστρια
Απαγγελία: κα Φαντίλα Μονζέρ, κ. Χρήστος Κωτσιακόπουλος

Γ. ΘΕΑΤΡΟ

Η πρωτοπορία στο αραβικό θέατρο: Ταουφίκ αλ-Χακίμ (1899-1987)

Ομιλήτρια: κα Ελένη Κονδύλη Μπασούκου, Αν. Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αθηνών, Πρόεδρος της Ελληνικής Επιστημονικής Εταιρείας Σπουδών Μέσης Ανατολής

Ταουφίκ αλ-Χακίμ επί σκηνής.

Συρραφή κειμένων και σκηνοθετική επιμέλεια: κα Καίτη Μανωλιδάκη
Μετάφραση από τα αραβικά: κ. Παναγιώτης Καρματζός

Το Τραγούδι του Θανάτου
Μαμπρούκα: Μαίρη Κιντώνη
Αζάκερ: Ελένη Βουτυρά
Ελουάν: Αλέξανδρος Μαχαιράς

Ε, συ που σκαρφαλώνεις στο δέντρο
Αστυνομικός: Φώτης Αρμένης
Υπηρέτρια: Καίτη Μανωλιδάκη
Η σύζυγος: Ελένη Βουτυρά
Ο σύζυγος: Νίκος Κεφαλάς
Δερβίσης: Φώτης Αρμένης

Κρουστά, ούτι, φλογέρα, τραγούδι: Νικήτας Βοστάνης

Οργανωτική επιτροπή: Δ.Σ. της Ε.Ε.Ε.Σ.Μ.Α.

Θα δοθεί βεβαίωση παρακολούθησης.

Κάνες: Οταν η ομορφιά συναντιέται με την τέχνη

Το Φεστιβάλ Κανών είναι ένα εκπληκτικό οικοσύστημα, μοναδική φυγή προς το όνειρο που συνοδεύεται από ένα σύμφυρμα ταλαντούχων ανθρώπων, πλουσίων ανδρών, μικροαπατεώνων και εξωγήινων σταρ.Όταν η Λίζα Μινέλι  εμφανίστηκε στο κέντρο προβολής των ταινιών φέρεται να είπε: «Θεέ μου, ένας αιγυπτιακός τάφος». Παρ όλα αυτά είναι ο τόπος όπου εισήλθε θριαμβευτικά ως νεαρή στάρλετ η Μπριζίτ Μπαρντό στη δεκαετία του ’50, βγάζοντας τα ρούχα της,  ο τόπος που πλέχτηκε το ειδύλλιο ανάμεσα στη Γκρέις Κέλλυ και τον πρίγκιπα Ρενιέ του Μονακό, εκεί όπου η Ρίτα Χαίηγουόρθ παντρεύτηκε τον πρίγκιπα Αγά Χαν και άγνωστοι δημιουργοί από χώρες του Τρίτου Κόσμου βραβεύτηκαν και καταχειροκροτήθηκαν.

Οι σχέσεις μου με το Φεστιβάλ Κανών είναι χαμηλής ανάλυσης.Οι εικόνες που συγκρατώ, περιορίζονται στον κόκκινο τάπητα, τα φλας και τους αλαλαγμούς του πλήθους κι ας παραδεχτώ ότι μου φέρνουν στο νου κινηματογραφικές σκηνές από το Κολοσσαίο, τη στιγμή που οι πρωταγωνιστές (θύτες και θύματα) εισβάλουν στην αρένα. Προφανώς δεν επικρατεί κλίμα αρένας στο Φεστιβάλ. Τα πράγματα είναι λιμαρισμένα, κυριλέ και γκλαμουράτα. Λείπουν τα λιοντάρια ή τουλάχιστον δεν εμφανίζονται επί σκηνής. Χορταίνει το μάτι εικόνα .Όμορφες παρουσίες, καλογυμνασμένα κορμιά, προσποιητά χαμόγελα, παραπλανητικές εκδηλώσεις έρωτος ανάμεσα σε ζευγάρια, σκέρτσα και χαριεντισμοί καλά μελετημένοι στον καθρέπτη μήνες πριν…Μα αν διακρίνω κάτι με σιγουριά είναι ο πόθος του ανθρώπου για προβολή ανάμεσα σε άλλους ανθρώπους που δεν έχουν τον καιρό να συνομιλήσουν με τον εαυτό τους.

Η εικόνα που ο μέσος άνθρωπος έχει για τη χλιδή αναιρείται από τη χλιδή που ακροπατεί  στον κόκκινο τάπητα. Το κόκκινο: δείγμα ότι ζωή σημαίνει αίμα που κυκλοφορεί αδιάκοπα στα αιμοφόρα αγγεία. Χάρις στο κόκκινο η συνέχεια του ατόμου δεν διακόπτεται. Αλλοίμονο, αν κάποιος πατήσει εκτός τάπητος….

Λατρεύω την τέχνη και θεωρώ ότι τα φεστιβάλ συμβάλουν στην ανάδειξη του καινούργιου, του διαφορετικού, του ταλαντούχου. Μοιάζουν με γυροσκόπια  που ψάχνουν καινούργια αστρικά φαινόμενα. Στην προκειμένη περίπτωση, όμως, με ξενίζει το σκηνικό που διαδραματίζεται πριν οι κριτικοί φτάσουν στις αίθουσες για να παρακολουθήσουν τη δουλειά μιας ειδικής συνομοταξίας εργατών, των ανθρώπων της κινηματογραφικής τέχνης.

Ο Τζέιμς Μπάλλαρντ, γνωστός σε μας από το“Crash”- πέθανε προ μηνός – έγραψε μια νουβέλα με τον τίτλο Super-Cannes, συλλαμβάνοντας την τρέλα του φεστιβάλ. «Χωρίς να το συνειδητοποιούν, τα πλήθη κάτω από τους φοίνικες είχαν στρατολογηθεί να παίξουν τον παραδοσιακό τους ρόλο. Καθώς τσίριζαν και χοροπηδούσαν, αισθάνονταν πολύ μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση από τους ηθοποιούς οι οποίοι έμοιαζαν αδύναμοι και ανασφαλείς καθώς έβγαιναν από τη λιμουζίνα τους, σαν εγκληματίες σελέμπριτις που σύρονταν σε μαζική δίκη από τους ενόρκους στο Παλάτι, μια πολιτιστική δίκη, τύπου Νυρεμβέργης, εμπλουτισμένη με ακρότητες που οι ίδιοι βοήθησαν να συμβούν»

Το Φεστιβάλ των Κανών ξεκίνησε το 1939, όταν οι Γάλλοι αποσύρθηκαν από το Φεστιβάλ της Βενετίας, έχοντας ενοχληθεί από την επέλαση του φασισμού στην Ιταλία. Συνέβαλε, επομένως, ο Μουσολίνι, πιέζοντας τους διοργανωτές της Βενετίας να χρησιμοποιήσουν τη δουλειά τους ως μέσον φασιστικής προπαγάνδας. Κάπως έτσι οι Γάλλοι έστησαν το δικό τους φεστιβάλ που μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο εξελίχθηκε σε θεσμό. Ως τη δεκαετία του ’60 είχε καταφέρει να μετατραπεί σε ναό της ποιοτικής ταινίας και της προβολής των συμβόλων του σεξ.

Στα τέλη της δεκαετίας του ’50, η εμφάνιση των Φρανσουά Τρυφώ και Ζαν Λυκ Γκοντάρ απογείωσε τη γαλλική Nouvelle Vague, δημιουργώντας νέα σημαντικά κινηματογραφικά ρεύματα.

Υπάρχουν βεβαίως πολλοί που θεωρούν ότι οι Γάλλοι βρίσκουν τρόπους να προωθούν τις δικές τους ταινίες, αλλά αν εξαιρέσουμε την περσινή χρονιά που βραβεύτηκε η γαλλική ταινία η «Τάξη» του Λοράν Καντέ (συνδυασμός μυθοπλασίας με στοιχεία ντοκυμαντέρ) η Γαλλία είχε να κερδίσει από το 1987.

Κάθε χρόνο στις Κάνες  υποβάλλονται 4000 ταινίες, από τις οποίες προβάλλονται οι 50.Τριάντα χιλιάδες επαγγελματίες διαπιστεύονται, μεταξύ των οποίων 1000 σκηνοθέτες και 4000 δημοσιογράφοι. Κάθε χρόνο, τέλος, παίζεται κι ένα ματαιόδοξο θεατρικό στη μεγάλη παραλία των Κανών, ένα είδος χρηματιστηρίου σωματικών αξιών: η γυμνή μόνωση του σύγχρονου ανθρώπου.

ριτς

Δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή 17-5-2009