[http://waxtablets.blogspot.com/2010/02/blog-post_24.html]
Monthly Archives: Σεπτεμβρίου 2011
Ομοιότητες του χθες με το σήμερα
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_18/09/2011_456240
Πρόσωπα
«Γιατί πόλεμος;» Η αλληλογραφία ανάμεσα σε δύο ιδιοφυΐες του 20ού αιώνα, του Σίγκμουντ Φρόιντ και του Αλμπερτ Αϊνστάιν, με αφορμή τον πόλεμο. H αλληλογραφία τους δημοσιεύεται στο βιβλίο «Φωνές από τη Βαϊμάρη», όπου ο αναγνώστης θα εκπλαγεί από τις πολλές και ενδεχομένως τρομακτικές ομοιότητες με το σήμερα.
Της Pιτσας Mασουρα
Ενα από τα σημάδια της εποχής είναι η ολοένα μεγαλύτερη διείσδυση του κινδύνου στην καθημερινή μας ζωή. Πίσω από αυτό το γεγονός δεν κρύβεται κάτι αναπάντεχο ή τυχαίο, αλλά μια τεράστια, καθολική αλλαγή στον εσωτερικό και εξωτερικό μας κόσμο. Το αντιλαμβανόμαστε πλέον καθαρά, αν θυμηθούμε πόση σπουδαιότητα είχε αποδοθεί στην έννοια της ασφάλειας κατά την αστική περίοδο που μόλις παρήλθε. Για τον αστό, η ασφάλεια θεωρείται υψίστη αξία. Οι κινήσεις του έχουν στόχο να εξασφαλίσουν έναν τρόπο ζωής που θα θέτει τον κίνδυνο εκτός των τειχών, γι’ αυτό και καταφεύγει στη λογική. Ομως, ο κίνδυνος είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής του καθενός, αστού ή μη αστού, και θρυμματίζει όλα τα προστατευτικά φράγματα που υψώνει απέναντί του η λογική.
Αυτές οι σκέψεις, συνοψισμένες στο βιβλίο «Uber die Gefahr» (Berlin, 1931), ανήκουν στον Γερμανό συγγραφέα Ernst Junger . Τις επέλεξα μέσα από ένα σύνολο κειμένων της περιόδου της Βαϊμάρης (1919–1933) που περιλαμβάνονται στο βιβλίο «Φωνές από τη Βαϊμάρη» (εκδ. Υψιλον). Αϊνστάιν και Φρόιντ – αλληλογραφία περί πολέμου, λίγο πριν από την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία. Στέφαν Τσβάιχ – «Η ομογενοποίηση του Κόσμου» (1925), ένα είδος παγκοσμιοποίησης εκείνης της εποχής. Heinrich Mann – «Η Γερμανία στο Σταυροδρόμι» (1931)… είναι μερικά από τα κείμενα του βιβλίου, όπου ο αναγνώστης θα αναγνωρίσει σχήματα της δικής μας ζωής, καθώς βαδίζουμε προς έναν άγνωστο, καινούργιο κόσμο. Δεν είμαστε όμως μόνον οι Ελληνες ή οι Ευρωπαίοι που κινούμεθα χωρίς την Αριάδνη των καιρών. Στην εποχή μας πραγματοποιείται ένα δύσκολο πείραμα, ένα τύπου Cern οικονομικό πείραμα, όπου αναζητείται ο πυρήνας της νέας οικονομικής θεωρίας αφημένης προς το παρόν στα χέρια μαθητευόμενων μάγων κυβερνητών και επαϊόντων, αλλά και σπεκουλαδόρων.
Εκτεθειμένος σε ανελέητους κινδύνους βαδίζει προς το μέλλον και ο αραβικός κόσμος, αλλά και οι λαοί της Μέσης Ανατολής. Ειδικά τώρα που οι Παλαιστίνιοι προετοιμάζονται για την 20ή Σεπτεμβρίου – ημέρα συζήτησης στον ΟΗΕ του αιτήματός τους για την ίδρυση παλαιστινιακού κράτους. Τώρα που η Τουρκία με μια μεταοθωμανική φιλόδοξη διοίκηση ορθώνει το ανάστημά της απέναντι στο Ισραήλ, με πρόσχημα την άρνηση του Τελ Αβίβ να ζητήσει συγγνώμη για την επίθεση εναντίον του τουρκικού πλοίου «Μαβί Μαρμαρά», στις 22 Μαΐου του 2010, και απειλεί θεούς και δαίμονες με αφορμή την έναρξη υποθαλάσσιων ερευνών Ισραήλ και Κύπρου. Τώρα που η Συρία διαπομπεύει πολιτική και πολίτες, προβάλλοντας εμμέσως προς τη Δύση τον ιρανικό κίνδυνο. Τι ελπίδες έχουν, άραγε, οι Παλαιστίνιοι να δικαιωθούν; Ελάχιστες. Απαιτούνται εννέα από τις 15 ψήφους του Συμβουλίου Ασφαλείας και ήδη οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν ότι θα προβάλουν βέτο, φοβούμενες ότι η διεθνοποίηση της ισραηλινοπαλαιστινιακής διαμάχης στον ΟΗΕ θα οδηγήσει σε περαιτέρω αναφλέξεις στη Μέση Ανατολή.
Πυορροούντα τα μέτωπα και εκτός Ευρώπης. Η πολιτική Νετανιάχου, γράφει η ισραηλινή εφημερίδα «Χααρέτζ», σκοτώνει την ελπίδα. Η κρίση με την Τουρκία είναι ένα είδος συναγερμού για τις επιθέσεις που θα ακολουθήσουν σε όλα τα επίπεδα: διπλωματικά, οικονομικά, ασφαλείας. Ενδιαμέσως οι 150.000 εργαζόμενοι Παλαιστίνιοι (γιατροί, δάσκαλοι, αστυνομικοί) που κινδυνεύουν να μείνουν απλήρωτοι. Για τα άδεια ταμεία της Ραμάλα, μιλάει ο ξένος Τύπος. Και είναι αλήθεια ότι πολλές αραβικές χώρες – δωρητές δεν έχουν δώσει παρά μόνον ένα τμήμα των χρημάτων που δεσμεύτηκαν να δώσουν, ενώ το Ισραήλ παρακρατεί χρήματα της Παλαιστινιακής Αρχής. Οι αλλεπάλληλες μυστικές συναντήσεις Πέρες και Μαχμούντ Αμπάς δεν έχουν αποδώσει και η αλήθεια ψάχνει καλοθελητές, τη στιγμή που Ισραηλινοί κυβερνητικοί διατυμπανίζουν ότι οι Παλαιστίνιοι πρέπει να πάρουν το μάθημά τους.
Και όμως, στους δρόμους της Ραμάλα οι Παλαιστίνιοι δεν κρύβουν την οργή τους. Το ίδιο και οι Ισραηλινοί που κατακλύζουν με πορείες το Τελ Αβίβ. Πώς και πού να κατατάξει κανείς αυτούς τους ανθρώπους, που στη συντριπτική τους πλειονότητα είναι νέοι; Ελεγε προ πολλών ετών ο Αγγελος Τερζάκης : «Είναι η πεισματωμένη εξέγερση της νεολαίας που βγήκε από τον πόλεμο, η αγανάκτησή της για την κρίση του πολιτισμού, η αντικοινωνική της διάθεση, απόρροια της οργής για τις απειράριθμες διαψεύσεις». Οι λαοί ζουν υπό το βάρος των αλλεπάλληλων διαψεύσεων των προσδοκιών τους. Και είναι φορές που στο τέλος της μέρας σκέφτονται ότι δεν υπάρχει καμιά αξιοζήλευτη αξία, καμιά αδιάψευστη αλήθεια, παρά μόνον ο υπόκωφος θόρυβος του κινδύνου που πλησιάζει.
Απαλλαγή από τις σκιές του παρελθόντος
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_04/09/2011_454660
Απαλλαγή από τις σκιές του παρελθόντος
Το τραγούδι των Μπιτλς «Norwegian Wood»υπήρξε πηγή έμπνευσης για τον Ιάπωνα συγγραφέα Χαρούκι Μουρακάμι. Εμμέσως παραπέμπει στις εμμονές του παρελθόντος που αίφνης γίνονται παρόν και μέλλον μαζί.
Πρόσωπα, Της Pιτσας Mασουρα
Πάει ένας χρόνος τώρα που γράφουμε ή διαβάζουμε για το μέγεθος της κρίσης, για την ύφεση που δεν έχει τέλος, για τις κοινωνικές εκρήξεις που θα ξεσπάσουν, για τη διάλυση της μεσαίας τάξης, για το απρόσμενο άνοιγμα της ψαλίδας μεταξύ πλουσίων και φτωχών. Πάει ένας χρόνος που όλοι με σκοτισμένο το μυαλό από τις έγνοιες περιμένουμε θα δούμε την κυβέρνηση να προχωράει με χίλια. Να σαρώνει γραφειοκρατικά εμπόδια, να πείθει δύσπιστους συνδικαλιστές, να επιδιώκει διαρκή και αέναη συναίνεση, να παρουσιάζει με στοιχεία αναπτυξιακά σχέδια κι όχι να κλωθογυρίζει την εφαρμογή του Μνημονίου και μόνο. Να δείχνει με λίγα λόγια ότι το καράβι μπορεί να μην μπατάρει τελικά, αλλά θα φτάσει ώς το πλησιέστερο λιμάνι. Χτυπημένο αλύπητα από τη θεομηνία. Με τεράστια ρήγματα και από τις δύο πλευρές, αλλά με έναν θαρραλέο καπετάνιο κι ένα άξιο πλήρωμα που θα σώσει όσο πιο πολλούς επιβάτες μπορεί.
Ομως, τι απ’ όλα αυτά έχουμε δει ώς τώρα; Ελάχιστα, και τις περισσότερες φορές, ακόμη κι όταν ανακοινώνεται κάτι, κάποιοι πολιτικοί σπεύδουν να το μαζέψουν. Η σύγκρουση δεν είναι εύκολη. Η λέξη ψηφοφόρος παραμένει μαγική κι ας είναι ώς ένα βαθμό αποφορτισμένη. Το ζούμε έντονα αυτή την περίοδο με το εκπαιδευτικό ζήτημα. Πολλοί από την πανεπιστημιακή κοινότητα, από τον συνδικαλιστικό φοιτητικό χώρο και την αντιπολίτευση επιμένουν να κωφεύουν στα κελεύσματα των καιρών. Κλείνει η Πάντειος, θα κλείσουν τα ΤΕΙ, θα κλείσουν τα σχολεία σε λίγο. Θα έχουμε ξανά καταλήψεις. Τα πανεπιστήμια θα πνιγούν στα συνθήματα και στα πανό. Δεν θα αποτολμήσουμε την απαγκίστρωσή μας από το φάντασμα του δικού μας Μάη που δεν ζήσαμε ποτέ. Και οι πρυτάνεις, εν μέσω προσωπικής αγωνίας, θα επικαλεστούν αντίστοιχους Τσόμσκι και Ζίζεκ (αληθινούς ή μη) για να αποκτήσουν πρεστίζ οι θέσεις τους. Μέχρι να διαλυθεί οριστικά το φαύλο σύστημα της τελευταίας 35ετίας.
Ας με διαψεύσει κάποιος. Αυτό το νοσηρό κλίμα, που δεν παλεύεται, ενισχύει την αίσθηση ότι είμαστε μια υπερσυντηρητική κοινωνία – ακόμη και η υποτιθέμενη προοδευτική Αριστερά άκρως συντηρητική είναι. Προβάλλουμε απέναντι σε όλα πρωτίστως τον αρνητισμό μας, τον φόβο μας για όσα δεν ξέρουμε. Αφάνταστη θλίψη! Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι, όπως έλεγε ο Πασκάλ , ο σφετερισμός που πραγματοποιήθηκε κάποτε παράλογα, εμφανίζεται τώρα λογικός. Αλλά με δεδομένες πλέον τις διεθνείς παγίδες, όντας πια βαθύτατοι γνώστες των διαφορετικών μορφών του σφετερισμού, δεν έχουμε παρά να κινηθούμε μπροστά και μάλιστα να επωμιστούμε ένα τεράστιο ρίσκο, όπως συνέβη σε παλιότερες, εξίσου δύσκολες περιόδους της χώρας. Τότε που σπουδαίοι πολιτικοί τόλμησαν, ρίσκαραν και ανέλαβαν τις ευθύνες τους γι’ αυτό.
Προφανώς το γάντζωμα στο παρελθόν είναι κατανοητό. Η πεπατημένη μάς παρέχει ασφάλεια ακόμη κι όταν ο κόσμος γύρω μας κατακρημνίζεται. Θα ’πρεπε ωστόσο όσο περνάει ο καιρός να απομακρυνόμαστε από τα καταφύγιά μας. Αυτή μου η σκέψη με οδηγεί ξώφαλτσα στο βιβλίο του διάσημου Ιάπωνα συγγραφέα Χαρούκι Μουρακάμι «Το Νορβηγικό Δάσος». Ο πρωταγωνιστής περιγράφει ότι, όσο περνάει ο καιρός, χρειάζεται όλο και περισσότερος χρόνος για να αναδυθεί από τα βάθη της μνήμης το πρόσωπο της Ναόκο. «Η αλήθεια είναι πως αυτό που για να θυμηθώ ήθελα πέντε δευτερόλεπτα, έφτασε να χρειάζεται δέκα, μετά τριάντα, μετά ένα λεπτό, δύο και τρία – σαν τις σκιές που μακραίνουν όταν δύει ο ήλιος. Φοβάμαι ότι κάποια μέρα αυτές τις σκιές θα τις καταπιεί το σκοτάδι», σημειώνει ο συγγραφέας. Ετσι κι εμείς. Θα πρέπει να απαλλαγούμε από τις σκιές του παρελθόντος, από τις μνήμες που μας κρατούν καθηλωμένους, πείσμονες, εθελοτυφλούντες. Πάντα θα λέμε ότι κάθε πέρσι και καλύτερα, αλλά ώς πότε και με ποιο αντίτιμο; Ποιος είναι αυτός που δεν θα ήθελε να ζει σε ακριβοδίκαιη κοινωνία, σαν αυτήν που περιγράφει ο Τζον Ρολς; Ποιος δεν θέλει να κλείσει τ’ αυτιά του στην είδηση ότι το 13,5% των Γάλλων ζει κάτω από το όριο της φτώχειας; Αλλά οι καιροί απαιτούν αναστοχασμούς και αποδοχές καταστάσεων, ώστε αναγνωρίζοντας τα σημάδια, να μπορούμε να κινούμαστε προς όφελος του συνόλου της κοινωνίας μας. Ας μην ξεχνάμε πως η ανθρωπότητα έχτισε ένα οχυρό ενάντια στα θαύματα: τον υλισμό. Κι αυτό το οχυρό έχει απίστευτες αντιστάσεις.
