Χριστουγεννιάτικη ιστορία

«A Christmas Toy Story». Μια χριστουγεννιάτικη ιστορία με σπασμένα παιχνίδια -δώρα που τα παιδιά προσπαθούν να συναρμολογήσουν- παρουσιάζεται σήμερα στο Bridgewater State College από τη χορευτική ομάδα Contrapose Dance

Προσωπα

Της Pιτσας Mασουρα

Το πανηγύρι των δώρων, λοιπόν. Eνα φανταχτερό αλισβερίσι με πανέμορφα κουτιά, πολύχρωμους φιόγκους και… μεγάλες δόσεις υποκρισίας. Kάθε χρόνο τέτοια εποχή οι αντοχές του καταναλωτή δοκιμάζονται αγρίως. O επιμερισμός της δαπάνης για τα δώρα, η επιλογή, κυρίως όμως η σκοπιμότητα της κίνησης, σε πολλές περιπτώσεις αποτελούν σημείο τριβής μεταξύ των μελών της οικογένειας και σε εξίσου πολλές περιπτώσεις γίνεται αιτία παρεξηγήσεων ακόμη και μεταξύ φίλων. O μισάνθρωπος και τσιγκούνης τραπεζίτης Εμπενίζερ Σκρουτζ  (Xριστουγεννιάτικα Kάλαντα του Nτίκενς) είναι ο πιο γνωστός κακορίζικος τύπος της χριστουγεννιάτικης περιόδου. Ωστόσο, ο Nτίκενς θεωρείται ξεπερασμένος. Αντικαταστάθηκε από τον σύγχρονο κύριο Tζόελ Γουαλντφόγκελ, καθηγητή στο πανεπιστήμιο Wharton της Πενσιλβάνια.

Scroogenomics είναι ο τίτλος του βιβλίου του Tζόελ Γουαλντφόγκελ και καταπιάνεται με το ετήσιο όργιο της τελετουργίας των δώρων, το οποίο κατά τη γνώμη του πρέπει επειγόντως να κόψουμε. Στις ΗΠΑ κάθε τέτοια εποχή , αυτή η συνήθεια κοστίζει πολλά δισεκατομμύρια δολάρια. Με όπλο την επιστημοσύνη του, ο καθηγητής επιχειρηματολογεί πάνω στη δωρομανία και μας προτείνει να το σκεφτούμε διπλά και τριπλά την επόμενη φορά που θα αποφασίσουμε να αγοράσουμε δώρα για τους φίλους. H θεωρία του είναι απλή. O καθένας γνωρίζει τι σημαίνει για την ψυχολογία του ατόμου να ξετυλίγει ένα υπέροχο περιτύλιγμα και να βρίσκει μέσα ένα ακαλαίσθητο γυάλινο διακοσμητικό. Τζάμπα, ο κόπος, θα πει τσιτωμένος. H διαφορά εκτίμησης της αξίας αυτού που κάνει το δώρο και εκείνου που το δέχεται, είναι η λεγόμενη «απώλεια». Μα, πώς είναι δυνατό μια κίνηση,  πολλές φορές τόσο τρυφερή,  να αφήνεται πάνω στο ψυχρό εργαστήρι ενός οικονομικού αναλυτή; Αλλά ο καθηγητής Γουαλντφόγκελ είναι πεπεισμένος ότι οι αποδέκτες δώρων υποβαθμίζουν την αξία τους κατά 16%. Aν λοιπόν σκεφτούμε ότι οι Αμερικανοί δαπανούν περίπου 50 δισ. δολάρια σε δώρα, η απώλεια ανέρχεται σε 8 δισ. δολάρια! Προφανώς όμως ο καθηγητής Γουαλντφόγκελ έχει τύψεις. Προτείνει, λοιπόν, να βάλουμε στην άκρη τα δώρα της θείας ή του παππού, άντε και του εραστή μας.

Ο αντίλογος στα οικονομικά του σύγχρονου «Σκρουτζ» έρχεται μέσα από το βιβλίο Shoptimism, του συγγραφέα τηλεοπτικών σειρών Λι Αϊζεμπεργκ, όπου βεβαίως διευκρινίζεται ότι η Αμερική δεν θα πάψει ποτέ να καταναλώνει. Αν κάτι, όμως, αξίζει να συνυπολογιστεί στο συνολικό κόστος του δώρου είναι η συναισθηματική φόρτιση της επιλογής. Oι συζητήσεις, οι διχογνωμίες, το μέτρημα ξανά και ξανά, τα πισωγυρίσματα, η στιγμή που το δώρο τοποθετείται στο κουτί κι ύστερα ο φιόγκος. Η κορύφωση της πράξης κι όχι τα χρήματα. Eίναι αλήθεια πως πίσω από κάθε δώρο κρύβονται κανόνες και συμπεριφορές. Η δυναμική της αμοιβαιότητας και της υποχρέωσης, του οικονομικού και ψυχολογικού χρέους, αλλά και της συμβατικότητας. Όμως, ένα στοιχείο που κάνει το δώρο προκλητικό και ακατανίκητο, είναι οι υστερόβουλες σκέψεις του δωρητή. Υπάρχουν άνδρες που στην προσπάθειά τους να ρίξουν μια γυναίκα, τη δελεάζουν μ’ ένα εντυπωσιακό δώρο. Είναι σαν να περνούν την αυλόπορτα του σπιτιού, πριν κατακτήσουν την ενδοχώρα. Eνα πολύ ακριβό δώρο στην αρχή μιας σχέσης μπορεί να εκληφθεί ως σεξουαλική δωροδοκία, ενώ οι γυναίκες που αποδέχονται τέτοια δώρα, ενδεχομένως να αποδεχθούν και τα επέκεινα του δώρου.

Τα δώρα είναι το πιο φαντεζί κομμάτι των ημερών. Kι ύστερα τι; Ίσως το βόλεμα μέσα στο επιτηδευμένο κλίμα της προσποιητής χαράς, της επιδειξιομανίας της πιθανής κρασοκατάνυξης, της προσπάθειας να κουβεντιάσουμε σε χαμηλούς τόνους. Κουβέντες για τον Θεάνθρωπο, για την ποιότητα της ζωής που υποβαθμίζεται, για τη νεολαία που δεν χαμογελάει ανέμελα, για τον λαθρομετανάστη που το βράδυ των Χριστουγέννων θα ξαπλώσει κατάκοπος ανάμεσα σε πριονίδια, σε στρατιωτικές κουβέρτες, ανάμεσα σε μωρά που θα αναζητούν το στήθος της μητέρας και σε ομο-ενοίκους που θα ονειρεύονται μια θέση δίπλα στο παράθυρο. Γιατί σχεδόν τα πάντα είναι θέα.

… Χίλιες Eυχές, μην ξοδευτείτε παραπάνω από αυτό που μπορείτε. Tο δόσιμο ψυχής είναι αυτό που θα λειτουργήσει ως επένδυση στο μέλλον, κι όχι το δώρο, όσο καλοπροαίρετο κι αν είναι.