Κλείσιμο αυλαίας και καλοκαιριού στη Σύρο με Κυβέλη και Καββαδία σε χωριστές διαδρομές.

Προσωπα ( Δημοσιεύθηκε στην Καθημερινή 19-9-2010)

Της Pιτσας Mασουρα

Βαμβακάρης

Ήταν σαν μια τελετή λήξης. Σαν να έπεφτε το κατακόκκινο ριντό της σκηνής, χωρίζοντας το κοινό από τους θεατρίνους. Ανάπαυλα εν όψει του χειμώνα, με μια συναυλία στην Άνω Σύρο και με μια λιτή συγκέντρωση στο Ινστιτούτο Κυβέλης στην Ερμούπολη. Αλλαγή σκηνικού, με τους ηθοποιούς να κλείνουν πανηγυρικά τη σεζόν και τους διοργανωτές και πρωταγωνιστές των πολιτιστικών εκδηλώσεων του καλοκαιριού να θυμίζουν διαβατάρικα πουλιά που μεταναστεύουν σε τόπους ηπιότερους μέχρι να επιστρέψουν τον επόμενο χρόνο εκεί που μοσχοβολάει αλμύρα, δενδρολίβανο και λουκούμι… Εικόνες! Ναι, αυτή ήταν η εικόνα της Σύρου το περασμένο Σαββατοκύριακο, καθώς ο γερανός του δήμου, ψυχρός εκτελεστής του καλοκαιριού, σήκωνε με τις δαγκάνες του τις ξαπλώστρες της παραλίας και τις πετούσε στην καρότσα του φορτηγού. Άμεσες εντυπώσεις και τίτλοι τέλους, μονολόγησα. Ναι, αυτή η αίσθηση ήταν διάχυτη και αργότερα όταν λίγο πριν από τη δύση του ήλιου ανηφορίζαμε προς τον Βράχο – έτσι αποκαλούσε ο Μάρκος Βαμβακάρης τη γενέτειρά του, την Ανω Σύρα. Ο ήχος από τα τακούνια στο πεντακάθαρο πλακόστρωτο της απάνω γειτονιάς των Καθολικών, λίγο πριν από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, ήταν ίσως ο μόνος που πρόδιδε την ανθρώπινη παρουσία. Σημείο μηδέν, η εκκλησία. Από εκείνο το ύψος, ο καθένας, ανάλογα με τη φαντασία και την ιδιοσυγκρασία του, μπορούσε να μιλήσει με τους ουρανούς, το απέραντο Αιγαίο, τον Θεό και με ό,τι θεωρούσε επουλωτικό τη δεδομένη στιγμή. Ματαιότητα; Παραφροσύνη; Τίποτα από αυτά. Ισως γιατί η ωραιότητα διακοπτόταν από το ρυθμικό κουδούνισμα των προβάτων κάτω στα κοιλώματα που σχηματίζει ο βράχος, στο σημείο που γεφυρώνει πια με την Ερμούπολη.

Θ. Μικρούτσικος

Στο σχολείο της Άνω Σύρας ο Θάνος Μικρούτσικος  το βράδυ του Σαββάτου έδωσε ρέστα. Δεν ήταν μόνος. Μαζί του στη σκηνή ο Χρήστος Θηβαίος και ο πολυτάλαντος Θύμιος Παπαδόπουλος (πνευστά) κι ανάμεσα στους θεατές ο στιχουργός Οδυσσέας Ιωάννου, ο συνθέτης Νίκος Κυπουργός… Αθέατος κι όμως προκλητικά παρών, ένας διαχρονικός Καββαδίας. «Εγραψε η τσούλα η Ιστορία ότι ξοφλήσαμε…» τραγουδούσαν οι θιασώτες του στίχου και της σύνθεσης κι οι θεατές ένιωθαν να πηγαίνουν κόντρα σ’ αυτή την προδιαγεγραμμένη πορεία της Ιστορίας. Ο Καββαδίας έδινε με τον στίχο του τα όρια της αντοχής των ανθρώπων της θάλασσας, όταν τίποτα δεν προοιωνίζεται λογικό κι όταν η αρρώστια στα πνεμόνια είναι τέτοια που σου επιτρέπει απλώς να σύρεις τα βήματά σου προς την έξοδο («χόρεψε πάνω στο φτερό του καρχαρία»).

Βαλεντίνη Στεφανίδη-Ποταμιανου

Κι ύστερα, την επομένη, βράδυ Κυριακής, σχεδόν οι ίδιοι συντελεστές συναντήθηκαν μαζί μας στην ταράτσα του Ινστιτούτου της Κυβέλης, στην Ερμούπολη. Με θέα τον τρούλο του Αη Νικόλα και το Καμπαναριό, με εξαίρετους οικοδεσπότες την πανέμορφη Κυβέλη Θεοχάρη -εγγονή της Κυβέλης- και την ψυχή του Ινστιτούτου Βαλεντίνη Στεφανίδη-Ποταμιάνου -δισεγγονή της μεγάλης Κυβέλης- μια μικρή παρέα φίλων παρακολουθήσαμε την… υποστολή για φέτος της σημαίας του Ινστιτούτου που ήδη συμπλήρωσε δέκα χρόνια ζωής και δημιουργίας. Κι ήταν δύο ταινίες που προβλήθηκαν στους εξωτερικούς τοίχους του Μουσείου στην ταράτσα του σπιτιού που φιλοξενεί κομμάτια από τη ζωή της ντίβας, η οποία σημάδεψε με την ομορφιά, το ταλέντο και το μοναδικό ταμπεραμέντο της το πρώτο μισό του 20ού αιώνα. Έκτοτε οι δικοί της μορφοποιούν τις αναμνήσεις και τις προσφέρουν στο κοινό που κάθε καλοκαίρι περνάει από τα δωμάτια με τους καθρέφτες, μάρτυρας κι αυτό της Ιστορίας! Στην πρώτη ταινία σε μουσική Θάνου Μικρούτσικου, η Μιράντα, κόρη της Κυβέλης αφηγείται τη ζωή της μάνας, αλλά και τη δική της πορεία, τους γάμους της Κυβέλης, ακόμη και με τον Γεώργιο Παπανδρέου, την ανάγκη της Μιράντας να γίνει κομμουνίστρια στην Κατοχή, όλα εκτεθειμένα μπροστά μας, σαν ένα είδος άσκησης ψυχής και νου. Κι ενώ νόμιζα ότι θα έπεφτε η αυλαία, η οικοδέσποινα ζήτησε να στραφούμε στον άλλο τοίχο, εκεί όπου προβλήθηκαν μαυρόασπρες εικόνες από τη Σμύρνη και την Κωνσταντινούπολη, την Αίγυπτο και τη Μασσαλία, το Μάντζεστερ και τη Νέα Υόρκη ώς τις μέρες μας, με τις πετρελαιοκηλίδες και τον αφανισμό των έμβιων θαλάσσιων όντων. Μια ταινία, βασισμένη στην ποίηση και το βιβλίο Αμέρικους του Λόρενς Φερλινγκέτι με θέμα τη θάλασσα, τη μήτρα της ζωής που γεννάει και ενώνει ανθρώπους, ιδέες και πολιτισμούς. Πάνω της ακούμπησαν κάποτε στο σούρουπο του ονείρου ο Καββαδίας και η Κυβέλη, σε χωριστές διαδρομές.

Κυβέλη- Γ. Παπανδρέου