Χιλή : Αναγκαίες μνήμες

Ενας φίλος φεύγει αύριο για τη Χιλή. Κάποιο συνέδριο, από τα χιλιαδες που πραγματοποιούνται ανά τον κόσμο και που σπανίως έχουν κάτι περισσότερο από τουριστικό ενδιαφέρον. Ομως έτσι όπως μου τόπε, ο νους μου , κουρασμένος καθώς ήταν από τον ορυμαγδό των ειδήσεων, τις απολυσεις στις αυτοκινητοβιομηχανίες,κι αυτή την στυφή την αίσθηση του πανικού, ξέφυγε και βρήκε καταφύγιο στον Αλλιέντε. Σ έναν αγωνιστή που τον Οκτώβριο του 1970, έχοντας νικήσει στις εκλογές του Σεπτεμβρίου, αναδείχθηκε από το κογκρέσσο πρόεδρος και στις 3 Νοεμβρίου ανέλαβε τη διακυβέρνηση της μαρτυρικής Χιλής. Στην ομιλία του μετά την νίκη του, ο Αλιέντε είπε: «Αξιώνουμε να δημιουργήσουμε έναν διαφορετικό κόσμο, να αποδείξουμε ότι μπορούν να γίνουν βαθιές αλλαγές που αποτελούν επανάσταση. Πρέπει να δημιουργήσουμε μια κυβέρνηση δημοκρατική, εθνική, επαναστατική και λαϊκή που θα οδηγήσει στον Σοσιαλισμό». Ο Αλιέντε εφάρμοσε νέα εξωτερική πολιτική ξεκινώντας τη συνεργασία πρώτα με τη Κίνα και στη συνέχεια με την Κούβα. Η πολιτική του αυτή έφερε σε αντιπαράθεση τα συμφέροντα των ΗΠΑ με συνέπεια οι σχέσεις των δύο χωρών να ψυχραθούν. Ο τότε πρόεδρος Νίξον είχε δηλώσει έξξαλλος  : Τώρα με τον Κάστρο στην Κούβα και τον Αλιέντε στη Χιλή έχουμε στην Λατινική Αμερική ένα κόκκινο σάντουιτς και μοιραία όλη θα γίνει κόκκινη. Δύο χρόνια αργότερα από την ανάδειξή του στην προεδρία, ο πληθωρισμός στη Χιλή άρχισε να καλπάζει και η μεσαία τάξη έπαθε τεράστια ζημιά.

Επειδή ο Αλιέντε είχε στο πρόγραμμα του να κρατικοποιήσει τα μεταλλεία χαλκού (τα οποία ανήκαν σε Αμερικάνους ιδιώτες) έπρεπε να ανατραπεί. Έτσι, ο Νίξον ορκίζεται να ανατρέψει τον Αλιέντε. Το έργο αυτό το αναθέτει στην C.I.A και οργανωτής του πραξικοπήματος επιλέγεται ο Χένρι Κίσινγκερ. Οι μυστικές υπηρεσίες των Η.Π.Α προσπαθούν να δωροδοκήσουν τον στρατό της Χιλής αλλά ο αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων, Ρενέ Σνάιντερ ήταν πιστός στο σύνταγμα και η πρώτη απόπειρα πραξικοπήματος απέτυχε. Ο Σνάιντερ βρέθηκε δολοφονημένος λίγες μέρες μετά.

Έπειτα από αυτό, ο Λευκός Οίκος διέταξε τον οικονομικό στραγγαλισμό της χώρας. Η δεύτερη απόπειρα δωροδοκίας στέφθηκε με επιτυχία. Οι φορτηγατζήδες που μετέφεραν τα τρόφιμα σταμάτησαν να κάνουν την δουλειά τους. Το κόστος αυτής της απεργίας ήταν 200 εκατομμύρια δολάρια για το κράτος της Χιλής, ενώ η C.I.A ξόδεψε τα διπλάσια. Παρ’ όλα τα δεινά που περνούσε η χώρα, η δημοτικότητα του Αλιέντε συνεχώς αυξανόταν. Κατόπιν αυτού, οι Αμερικανοί οργάνωσαν το σχέδιο Ζ. Τον Ιούνιο του 1973 οργανώνεται ένα δεύτερο πραξικόπημα που κατεστάλη από τη νόμιμη ηγεσία του στρατού και τον στρατηγό Πρατς. Μετά την καταστολή, ο στρατηγός Πράτς συμβούλεψε τον Αλιέντε να δώσει όπλα ανοίγοντας τα οπλοτάσια. Ο Αλιέντε όμως ώντας πιστός στις αξίες του, του απάντησε: Όχι. Αυτή η επανάσταση θα γίνει χωρίς σταγόνα αίμα. Βασίζεται σε αξίες και όχι στην βία.

Μετά από αυτά τα γεγονότα ο Αλιέντε αποφασίζει να αλλάξει την ηγεσία του στρατού και στην θέση του Πράτς τοποθετεί τον Αουγκούστο Πινοσέτ/ Την Τρίτη, 11 Σεπτεμβίου 1973 γίνεται συγχρονισμένη επίθεση από την ξηρά και τον αέρα στο προεδρικό μέγαρο. Η δημοκρατία καταλύεται και στην εξουσία ανεβαίνει ο Πινοσέτ. Λέγεται ότι ο Αλιέντε αυτοκτόνησε κατά την είσοδο των στρατιωτών στο προεδρικό μέγαρο.

Ενας ακόμη μύθος για τον πρόεδρο Τζον Κένεντι κατέρρευσε με τη δημοσίευση της «συμπυκνωμένης ιστορίας» της εμπλοκής της CIA στην ανατροπή του προέδρου Σαλβαδόρ Αλιέντε στη Χιλή τον Σεπτέμβριο του 1972. Ηταν η κυβέρνηση Κένεντι που τον Απρίλιο του 1962 «εξουσιοδότησε» τη CIA να αναμειχθεί στη Χιλή και να περιορίσει την εκλογική δύναμη της Αριστεράς χρηματοδοτώντας και βοηθώντας με «επιθετική προπαγάνδα» τον χριστιανοδημοκράτη υποψήφιο πρόεδρο Εντουάρντο Φρέι. Από τότε οι ΗΠΑ και ειδικότερα η CIA άρχισαν να παίζουν καθοριστικό ρόλο στις πολιτικές εξελίξεις στη Χιλή. Τον Δεκέμβριο του 1963, επί προεδρίας του δημοκρατικού Λίντον Τζόνσον τώρα, η «εξουσιοδότηση» επανελήφθη και μάλιστα αυτή τη φορά δόθηκε και ένα σοβαρό χρηματικό ποσό στο κόμμα του Φρέι. Ηταν όμως ο πρόεδρος Νίξον που «έδωσε οδηγίες» για το πραξικόπημα: όχι απλώς υποστήριξε τον αποκλεισμό του Αλιέντε από την προεδρία αλλά και ζήτησε να «ανατραπεί» ο δημοκρατικά εκλεγμένος πρόεδρος.

Tραγούδι για τον «γιο του Θεού»

Πριν από μερικά χρόνια δόθηκε μια σπουδαία συναυλία στο Σαντιάγο σ ενα στάδιο, γνωστό για τις θηριωδίες του δικτατορικού καθεστώτος. Ηταν περισσότερο ένα είδος εξορκισμού και λιγότερο συναυλία. Oι σημαντικότεροι εκπρόσωποι της λατινοαμερικανικής μουσικής τραγούδησαν με αφορμή την επέτειο των 30 ετών από το πραξικόπημα του στρατηγού Πινοσέτ, που ανέτρεψε τον πρόεδρο Σαλβαδόρ Aλιέντε και εγκαθίδρυσε μία από τις στυγνότερες δικτατορίες στη Λατινική Aμερική Oι συναυλίες στις οποίες καλλιτέχνες από την Aργεντινή, τη Bραζιλία, την Kούβα, το Mεξικό και την Oυρουγουάη ένωσαν τις φωνές τους με τους Xιλιανούς συναδέλφους τους, τιμώντας τη μνήμη του προέδρου Aλιέντε, είχαν τον συμβολικό τίτλο «Tο όνειρο εξακολουθεί να υπάρχει». Στη συναυλία εκπροσωπήθηκε και η Iνδία με τον καλλιτέχνη Σαλίλ Σανκάρ, ο οποίος ερμήνευσε ένα τραγούδι με τίτλο «Σαλβαδόρ Aλιέντε, ο γιος του Θεού». Oι καλλιτέχνες που συμμετείχαν στις εκδηλώσεις δεν είχαν μόνο διαφορετική γεωγραφική προέλευση, αλλά αντιπροσώπευαν και διαφορετικά μουσικά είδη. Kυριάρχησαν οι τραγουδοποιοί με φολκ μπαλάντες ιδιαίτερα δημοφιλείς, την εποχή του Aλιέντε. Για το νεότερο κοινό, που δεν γνώριζε αυτή τη μουσική, εμφανίστηκαν και συγκροτήματα που έπαιξαν ροκ, ρέγκε και ραπ.

Στις ημέρες που ακολούθησαν το πραξικόπημα του Πινοσέτ, 10.000 άνθρωποι μεταφέρθηκαν στο ίδιο αυτό στάδιο το οποίο έχει εκπληκτική θέα προς τις Aνδεις. Στρατιώτες με εντολές του καθεστώτος τους χτύπησαν και τους βασάνισαν, ενώ ορισμένους από αυτούς τους εκτέλεσαν μπροστά στα μάτια των συνανθρώπων τους. Πολλοί από τους συλληφθέντες αφέθησαν ελεύθεροι. Mεταξύ των νεκρών ήταν και δύο Aμερικανοί, ο κινηματογραφιστής και συγγραφέας Tσαρλς Xόρμαν και ο Φρανκ Tερούτζι, φίλος και συνάδελφός του. H τραγωδία του Xόρμαν αποτέλεσε το θέμα της ταινίας «O Aγνοούμενος» του Kώστα Γαβρά.

Aπό τις πιο συγκινητικές στιγμές του διημέρου ήταν όταν ανέβηκαν στη σκηνή τα μέλη του σεξτέτου Kιλαπαγιούν, του συγκροτήματος που ταυτίζεται περισσότερο με την εποχή του Aλιέντε. «Bρισκόμαστε εδώ για να ολοκληρώσουμε τον κύκλο της μνήμης, είπε ο ιδρυτής του συγκροτήματος Eδουάρδο Kαράσκο Πιράρ, καθηγητής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Xιλής. «Tο όνειρο εξακολουθεί να υπάρχει και όπως όλα τα όνειρα είναι φτιαγμένο απ’ όλα όσα ζήσαμε».

Το γιουτιουμπάκι, ευγενική προσφορά του Κούκου